Miejsce świadczenia usług i rejestracja VAT

Przeczytaj także: Koszty do usługi głównej: stawka VAT na fakturze

Rozpatrzmy następującą sytuację: Francuska firma (nie posiadająca w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności) świadczy na rzecz polskiego przedsiębiorcy usługi polegające na budowie obiektu handlowego mieszczącego się w Polsce. Gdzie i kto powinien je opodatkować? Czy firma z Francji musi się rejestrować na potrzeby podatku VAT w Polsce?

Wskazana we wstępie ogólna reguła określania miejsca świadczenia usług została zawarta w art. 28b ustawy o VAT, zaś wyjątki od niej w kolejnych przepisach tegoż aktu prawnego. Ten który jest istotny w naszym przykładzie, ustawodawca zawarł w art. 28e ustawy o VAT: Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.

Warto tutaj zwrócić przede wszystkim uwagę na to, że pojęcie usług związanych z nieruchomościami ustawodawca nakazuje rozumieć bardzo szeroko – nie są to tylko usługi stricte budowlane.

Za każdym razem miejscem świadczenia (czyli opodatkowania) takich usług jest terytorium tego państwa, w którym się owa nieruchomość znajduje. Kto jednak powinien w naszym przypadku usługi te rozliczyć z punktu widzenia podatku VAT? Będzie to polski przedsiębiorca, na rzecz którego usługi te są świadczone.

Art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT stanowi bowiem, że na potrzeby tego podatku podatnikami są także osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Z tytułu świadczonych usług polski przedsiębiorca winien rozpoznać import usług (przypomnijmy, że zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o VAT rozumie się przez niego świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4), a co za tym idzie rozliczyć podatek VAT.

Czy jednak mimo tego, że VAT od przedmiotowych usług budowlanych rozlicza nabywca, francuska firma nie powinna się w Polsce dla potrzeb tego podatku zarejestrować? Odpowiedzi na to pytanie nie znajdziemy w ustawie, a w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego, którego to §1 pkt 1 lit. j) mówi, że obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego nie mają podatnicy nieposiadający na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej, stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonują transakcji gospodarczych, stałego miejsca zamieszkania lub zwykłego miejsca pobytu, jeżeli wykonują na terytorium kraju m.in. usługi, w stosunku do których podatnikami rozliczającymi podatek od towarów i usług są podatnicy, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.