Różnice kursowe przy kompensacie zobowiązań

Przeczytaj także: Jaki kurs walut przy kompensacie zobowiązań i należności?

Kompensata jako zapłata
Zgodnie z prawem podatkowym kompensata jest uznana za formę zapłaty (art. 15a ust. 7 updop). W tej sprawie potwierdzająco wypowiedziało się Ministerstwo Finansów w piśmie z 7 lipca 2008 r., sygn. nr DD6-0602-28/MDA/08, w którym stwierdzono: „Przepisy nie ograniczają możliwości ich zastosowania do przypadków zapłaty w formie pieniężnej, co w konsekwencji oznacza, iż zapłata w każdej formie powodująca powstanie różnic kursowych będzie skutkowała uznaniem jej za przychód albo koszt uzyskania przychodów, a więc także na przykład w przypadku potrącenia wzajemnych wierzytelności”.

Powyższe stanowisko potwierdzały również sądy. Przykładowo w wyroku NSA z 18 grudnia 2009r. sygn. II FSK 1183/08,czytamy: „Ustawa o CIT nie zawiera jakichkolwiek ograniczeń co do sposobu zapłaty. Ograniczeń takich nie można też wyprowadzić w drodze wykładni. Prowadzi to do wniosku, że określenie „zapłata” należy traktować w kategoriach cywilnoprawnych. Oznacza to, że jedną z form zapłaty może być potrącenie określone w przepisach kodeksu cywilnego. Skoro potrącenie jest formą zapłaty, o której mowa w ustawie o CIT, jest możliwe zastosowanie różnic kursowych przy obliczaniu kosztów uzyskania przychodu przy tego typu transakcjach”.

W obecnym stanie prawnym nie ulega zatem wątpliwości, iż kompensata wzajemnych rozrachunków, jako forma zapłaty uznawana przez prawo podatkowe może, przy spełnieniu pozostałych warunków przewidzianych przepisami powodować rozpoznanie podatkowych różnic kursowych.

Niezbędne przesłanki
Aby określić powyższe warunki, od których dodatkowo zależeć będzie możliwość rozpoznania podatkowych różnic kursowych w przypadku kompensaty, należy zwrócić uwagę na treść art. 15 a ust. 2 oraz 3 updop. Przepisy te definiują pojęcie dodatnich oraz ujemnych różnic kursowych, wskazując, iż aby wystąpiły różnice kursowe uważane za przychód albo koszt podatkowy, musimy mieć co do zasady uprzednio do czynienia z powstaniem przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej oraz poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej, oraz jednoczesnej zapłaty w walucie obcej.

Powyższy warunek powinien zostać spełniony łącznie. Jak bowiem zauważają organy podatkowe, przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w interpretacji indywidualnej z 28 grudnia 2009 r., sygn. IBPBI/2/423-1610/09/BG, „analiza przepisów art. 15a ust. 2 i ust. 3, prowadzi do wniosku, iż aby powstały różnice kursowe muszą wystąpić łącznie dwa elementy:
- dane zdarzenie gospodarcze wyrażone zostało w walucie obcej,
- realizacja tego zdarzenia nastąpiła w walucie obcej”.

Zdaniem organów podatkowych …
Zgodnie zatem ze stanowiskiem fiskusa, rozpoznanie podatkowych różnic kursowych powstałych w wyniku potrącenia jest prawidłowe jedynie pod warunkiem, że zarówno należności jak i zobowiązania wyrażone zostaną w walucie obcej.

Przykładowo w jednej z ostatnich interpretacji z 11 czerwca 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (sygn. ITPB3/423-121/10/AW) wskazał, iż “Kompensata wzajemnych należności i zobowiązań – w części dotyczącej zobowiązania z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki – nie będzie prowadziła do powstania różnic kursowych określonych w podatku dochodowym od osób prawnych, bowiem zobowiązanie Spółki wyrażone było w walucie polskiej”.