Samochód w leasingu: wykup i sprzedaż a podatki

Przeczytaj także: Leasing samochodu: wykup i sprzedaż

Korekta VAT w związku ze sprzedażą samochodu
Jeżeli w momencie wykupu (zakupu) samochodu podatnik odliczył część podatku naliczonego, a następnie sprzedając chce zastosować ww. zwolnienie, to - stosownie do zapisów art. 91 ustawy o VAT - będzie musiał dokonać korekty odliczonego przy zakupie VAT.

Podatnik ma bowiem obowiązek korekty, gdy sprzedaż dokonywana jest w tzw. okresie korekty. Okres ten wynosi 12 miesięcy, licząc od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano pojazd do użytkowania, jeżeli wartość początkowa samochodu nie przekracza 15.000 zł. Oznacza to, że po 12 miesiącach używania pojazdu korekta nie jest już konieczna.

Natomiast jeśli jest to samochód o wartości początkowej przekraczającej kwotę 15.000 zł, to okres korekty wynosi 5 lat, licząc od roku, w którym samochód został oddany do użytkowania.

I tak, w zależności od okresu sprzedaży, korekcie podlega odpowiednio w pierwszym roku użytkowania całość podatku, w drugim roku używania - 4/5 odliczonego uprzednio VAT, w trzecim roku używania - 3/5 odliczonego uprzednio VAT, w czwartym roku używania - 2/5 odliczonego uprzednio VAT i w piątym roku używania - 1/5 odliczonego uprzednio VAT.
Korekty tej dokonuje się jednorazowo w deklaracji za okres, w którym nastąpiła sprzedaż.

Przy ustalaniu wartości początkowej środka trwałego, istotnej dla określenia okresu korekty, należy uwzględnić kwotę podatku naliczonego, która zgodnie z przepisami o VAT nie podlega odliczeniu.

Tak więc przy sprzedaży samochodu, o którym mowa w pytaniu, podatnik będzie mógł zastosować zwolnienie z opodatkowania, o ile sprzedaż nastąpi po upływie 6 miesięcy od daty wykupu pojazdu z leasingu, przy czym, jeżeli nastąpi to w okresie korekty, to konieczna będzie odpowiednia korekta VAT naliczonego.

Co istotne, obowiązek korekty nie wystąpiłby, gdyby przy wykupie pojazdu podatnik nie skorzystał z przysługującego mu prawa do odliczenia VAT. Jednak w taki sposób nieodliczony VAT nie stanowiłby kosztów uzyskania przychodu ani bezpośrednio, ani poprzez odpisy amortyzacyjne.

Wykup i sprzedaż przedmiotu leasingu w podatku dochodowym

W przypadku poleasingowego wykupu samochodu, jego wartość początkową należy ustalić na analogicznych zasadach, jakie obowiązują przy nabyciu pojazdu w drodze kupna, czyli cenę nabycia, tj. kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem (art. 22g ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy o PDOF i art. 16g ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy o PDOP). Ponieważ przy takim zakupie ponownie przysługuje odliczenie VAT (60%, nie więcej niż 6.000 zł), to VAT niepodlegający odliczeniu zwiększy wartość początkową.

W przypadku, gdy wartość pojazdu wykupionego z leasingu nie przekracza 3.500 zł, podatnik może:

1. zaliczyć samochód do środków trwałych i:
   • dokonywać odpisów amortyzacyjnych na zasadach ogólnych,
   • dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego;
2. nie zaliczać samochodu do środków trwałych, a wydatek poniesiony na jego nabycie zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu.

Odniesienie wartości wykupu bezpośrednio w koszty podatkowe możliwe jest również w sytuacji, gdy wartość początkowa samochodu przekracza 3.500 zł, lecz jego przewidywany okres użytkowania nie przekracza 12 miesięcy. Jednak jeżeli podatnik będzie używał ten pojazd dłużej niż początkowo zakładał i okres używania przekroczy rok, zastosowanie znajdzie art. 22e ustawy o PDOF oraz art. 16e ustawy o PDOP. W takim przypadku musi on przyjąć przedmiotowy samochód na stan środków trwałych, zmniejszyć odpowiednio koszty podatkowe o różnicę między ceną nabycia a kwotą odpisów amortyzacyjnych przypadających na okres dotychczasowego użytkowania i wpłacić kwotę odsetek, obliczoną zgodnie z zasadą określoną w ww. przepisie. Zaznaczyć należy, że w takim przypadku wyłączeniu z kosztów podlega nie tylko kwota zakupu pojazdu, ale także inne opłaty związane z tym zakupem (akcyza, opłaty rejestracyjne, opłata recyklingowa, itp.), gdyż wszystkie te opłaty wpływają na wartość początkową środka trwałego.

Sprzedaż przedmiotowego pojazdu przebiega na zasadach ogólnych dotyczących innych środków trwałych lub składników wyposażenia. I tak, jeżeli zakup (na skutek wykupu z leasingu) został zarachowany bezpośrednio w koszty podatkowe, sprzedaż spowoduje jedynie powstanie przychodu podatkowego. Będzie tak zarówno, jeżeli pojazd został uznany za środek trwały (jednorazowo zamortyzowany), jak i w przypadku uznania takiego zakupu za wyposażenie (w związku z niską wartością lub z przewidywanym okresem użytkowania krótszym niż rok). Natomiast jeżeli od sprzedawanego samochodu dokonywane są odpisy amortyzacyjne, powstaniu przychodu towarzyszyło będzie odniesienie w koszty jego niezamortyzowanej części wartości początkowej.

Ewidencja księgowa

W praktyce umowy leasingu operacyjnego dla celów podatkowych stanowią najczęściej leasing finansowy dla celów bilansowych. W takim przypadku nabycie przedmiotu leasingu za opłatę końcową jest w dalszym ciągu wykazywane w aktywach korzystającego, który kontynuuje dokonywanie od niego odpisów amortyzacyjnych przez oszacowany okres ekonomicznej użyteczności, podlegający okresowej weryfikacji (art. 32 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Opłata końcowa stanowi w całości część kapitałową i służy spłacie zobowiązania z tytułu nabycia przedmiotu leasingu. Nie zwiększa ona tym samym wartości środka trwałego (tu: samochodu osobowego). Ewentualna nadwyżka spłat nad kwotą zobowiązania obciąża pozostałe koszty operacyjne.