Podatek VAT: podatkowy status rolnika

Przeczytaj także: Rolnik ryczałtowy: rezygnacja i rozliczanie VAT

Art. 15 ust. 2 ustawy o VAT mówi, że przez działalność gospodarczą na potrzeby tego podatku należy rozumieć wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje także czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Tym samym działalność rolnicza to także działalność gospodarcza w myśl ustawy o podatku od towarów i usług, a co za tym idzie, co do zasady podatnicy nią zajmujący się powinni rozliczać podatek VAT.

W słowniczku, a dokładniej w art. 2 pkt 19 ustawy o VAT ustawodawca zdefiniował jednak pojęcie rolnika ryczałtowego, pod którym należy rozumieć rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jak łatwo tutaj zauważyć, rolnicy obowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych nie mieszczą się w przytoczonym wyżej pojęciu, a co za tym idzie – nie mogą także korzystać z przywilejów przewidzianych dla tej grupy podatników (de facto są obowiązani do rozliczania podatku VAT na zasadach ogólnych).

Działalność rolnicza to z kolei (art. 2 pkt 15 ustawy o VAT) produkcja roślinna i zwierzęca, w tym produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, chów, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowla ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowla dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowla innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0), a także świadczenie usług rolniczych.

W art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT ustawodawca zwolnił z tego podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Rolnik posiadający status rolnika ryczałtowego nie musi się rozliczać z podatku VAT oraz dodatkowo jest zwolniony z ogółu obowiązków dotyczących VAT-owców. Wśród przywilejów przysługujących tej grupie podatników można wymienić:

• brak obowiązku wystawiania faktur dokumentujących sprzedaż
• brak obowiązku prowadzenia ewidencji dostaw oraz nabyć towarów i usług
• brak obowiązku składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych w zakresie podatku VAT
• brak obowiązku rejestrowania się na potrzeby tego podatku

Z drugiej strony rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Obecnie stawka tego zryczałtowanego zwrotu podatku wynosi 7% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku.

Rolnik może jednak zrezygnować ze statusu rolnika ryczałtowego i rozliczać się z podatku VAT na zasadach ogólnych. Wybierając status czynnego podatnika VAT rolnik taki powinien jednak pamiętać, że jest obowiązany do rejestracji na potrzeby tego podatku, wystawiania faktur na sprzedawane produkty i usługi, prowadzenia rejestrów, składania deklaracji oraz rozliczania tego podatku (z których to obowiązków zwolniony był rolnik ryczałtowy). W takiej sytuacji jest on bowiem traktowany na równi z innymi podatnikami VAT.

Warto w tym miejscu jednak dodać, że rezygnacja ze statusu rolnika ryczałtowego i rozliczanie się z podatku VAT nie jest decyzją nieodwracalną. Jak bowiem stanowi art. 43 ust. 5 ustawy o VAT rolnik ryczałtowy, który zrezygnował ze zwolnienia z podatku od towarów i usług może po upływie 3 lat od daty rezygnacji z tego zwolnienia ponownie z niego skorzystać. W tym celu trzeba oczywiście pisemnie zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w określonym terminie (tj. przed początkiem miesiąca lub kwartału, od którego rolnik ponownie zamierza skorzystać ze zwolnienia).