Kontrola podatkowa: sprzeciw kontrolowanego

Przeczytaj także: Książka kontroli w firmie

Właśnie ustawa o swobodzie działalności gospodarczej przewiduje możliwość wniesienia przez kontrolowanego sprzeciwu wobec podjęcia i prowadzenia przez kontrolujących czynności kontrolnych z naruszeniem obowiązujących przepisów (art. 84c usdg).

Wspomniany sprzeciw (który musi zawierać odpowiednie uzasadnienie) wnosi się:

• na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę (o wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego),
• w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli (art. 84 ust. 2 i 3 usdg).

W praktyce może się zdarzyć, że kontrolowany wniesie sprzeciw po tym terminie. Czy w takiej sytuacji może zwrócić się o jego przywrócenie? Z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 84c ust. 16) wynika, że w zakresie w niej nieuregulowanym należy stosować przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (kpa). A zatem, w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeśli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin, czyli w tym przypadku trzeba wnieść sprzeciw (art. 58 § 1 i 2 kpa). Oznacza to, że termin na wniesienie sprzeciwu może zostać przywrócony, co potwierdził m.in. WSA w Łodzi w wyroku z 11 stycznia 2011 r. (sygn. akt I SA/Łd 1261/10).

Sprzeciw można wnieść wobec naruszenia przez kontrolujących przepisów, które:

• dotyczą obowiązku zawiadomienia przedsiębiorcy o wszczęciu kontroli, okazania legitymacji służbowej i upoważnienia do kontroli oraz poinformowania kontrolowanego o jego prawach i obowiązkach w czasie kontroli (art. 79-79b usdg)
• stanowią o dokonywaniu czynności kontrolnych w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej (art. 80 ust. 1 i 2 usdg),
• dotyczą zakazu równoczesnego podejmowania i prowadzenia więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy (art. 82 ust. 1 usdg),
• dotyczą ograniczeń czasu trwania kontroli (jeśli naruszenie to wystąpiło w trakcie prowadzonej kontroli, bieg 3-dniowego terminu na wniesienie sprzeciwu rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu czasu trwania kontroli) - (art. 83 ust. 1 i 2 usdg).

Organ kontrolujący (np. organ podatkowy albo organ kontroli skarbowej) w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu powinien rozpatrzeć sprzeciw oraz wydać postanowienie o:

• odstąpieniu od czynności kontrolnych,
• kontynuowaniu czynności kontrolnych.

Uwaga! Jeśli organ nie rozpatrzy sprzeciwu w tym terminie, będzie to równoznaczne w skutkach z wydaniem postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Na postanowienie organu dotyczące sprzeciwu kontrolowany przedsiębiorca ma prawo złożyć zażalenie w terminie 3 dni od dnia otrzymania postanowienia. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje także w drodze postanowienia, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia. Nierozpatrzenie zażalenia w tym terminie będzie miało taki sam skutek, jak wydanie postanowienia uznającego słuszność wniesionego zażalenia.

Wymaga przy tym podkreślenia, że z przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wynika, iż kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego bądź w miejscu wykonywania działalności gospodarczej. Powinna być przy tym prowadzona w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego (art. 84a ust. 1 usdg). W związku z tym można się spotkać z poglądem, że przy liczeniu terminów dotyczących kontroli u przedsiębiorców należy brać pod uwagę tylko dni robocze (zob. pismo Ministerstwa Finansów z 11 maja 2009 r., nr PK4/8012/46/AAN/09/274).

Natomiast w przypadku wydania postanowienia o kontynuowaniu czynności kontrolnych organ kontroli może kontynuować czynności kontrolne od dnia, w którym postanowienie doręczono przedsiębiorcy, a w przypadku wniesienia zażalenia, od dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia dotyczącego tego zażalenia (art. 84c ust. 11 usdg).

Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie:

• czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy, z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu - do czasu rozpatrzenia sprzeciwu, a w przypadku wniesienia zażalenia - do czasu jego rozpatrzenia,
• biegu czasu trwania kontroli od dnia wniesienia sprzeciwu:
  • do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub o ich kontynuowaniu, albo
  • do 3. dnia od dnia wniesienia sprzeciwu (w razie jego nierozpatrzenia w terminie); natomiast w razie wniesienia przez przedsiębiorcę zażalenia na postanowienie (o odstąpieniu albo o kontynuowaniu kontroli) wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli następuje do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia rozstrzygającego to zażalenie (albo do 7 dnia od dnia wniesienia zażalenia, w razie jego nierozpatrzenia w terminie) (art. 84c ust. 6 usdg).

Uwaga! Wniesienie sprzeciwu nie jest jednak dopuszczalne jeśli organ przeprowadza kontrolę w przypadku, gdy jej przeprowadzenie jest niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa bądź wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia (art. 84d usdg).


Czy wiesz jak rozliczać podatki dochodowe? Odpowiedź znajdziesz w poradniku "Podatki dochodowe w praktyce". Znajdziesz w nim porady i praktyczne przykłady dotyczące rozliczeń podatkowych w firmie.