Odliczenie VAT gdy podatnik niezarejestrowany

Przeczytaj także: Błędna stawka VAT a podatek naliczony

Podstawowym prawem podatnika VAT jest prawo do odliczenia podatku naliczonego w takim zakresie w jakim towary i usługi nabyte od innego podatnika są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeśli zatem przedsiębiorca sprzedaje towary lub świadczy usługi naliczając podatek VAT co do zasady ma prawo do odliczenia podatku ujętego na fakturach zakupu materiałów niezbędnych do wyświadczenia swoich usług lub sprzedaży towarów. Od tej zasady są jednak wyjątki.

Uwaga na faktury od niezarejestrowanych przedsiębiorców
Jednym z nich było ograniczenie wynikające z art. 88 ust 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT, zgodnie z którym nie stanowiły podstawy do obniżenia podatku należnego (…) faktury wystawione przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących.

Zdaniem organów podatkowych podmiotem nieuprawnionym do wystawiania faktur był podmiot formalnie niezarejestrowany dla celów podatku VAT, mimo, iż w sensie materialnym działał jako podatnik. Brak więc spełnienia obowiązku zarejestrowania się takiego dostawcy w urzędzie skarbowym dla celów VAT oznaczał, że wystawiona przez niego faktura nie dawała odbiorcy prawa do odliczenia podatku wykazanego na takiej fakturze.

Przepis niezgodny z prawem UE
Zgodność tego przepisu z prawem wspólnotowym wielokrotnie była kwestionowana przez ekspertów podatkowych oraz sądy administracyjne, które podkreślały, że z punktu widzenia prawa do odliczenia istotny jest materialny a nie formalny status podatnika. Jeśli więc transakcja miała miejsce, a podatnik dokonujący odliczenia działał zgodnie z przepisami prawa, odbiorca powinien mieć prawo do odliczenia podatku naliczonego.

W przeciwnym razie przyjąć należałoby, że każdorazowo po transakcji z nowym podmiotem podatnik powinien zasięgać informacji z urzędu skarbowego czy wystawca jest podatnikiem zarejestrowanym. Takie założenie jest fikcją ponieważ przedsiębiorca zamiast prowadzenia działalności gospodarczej powinien większość swojego czasu poświęcić na weryfikację swoich kontrahentów. W rzeczywistości mało kto to robił.

Od 1 lipca rejestracja bez znaczenia
Dlatego pozytywnie należy ocenić zmianę, która obowiązuje od początku lipca. Przepis w obecnym kształcie nie pozbawia już prawa do odliczenia podatku wykazanego na fakturach wystawionych przez podmiot formalnie niezarejestrowany. Podatnik, który otrzyma fakturę potwierdzającą zrealizowaną transakcję nie będzie więc zmuszony każdorazowo sprawdzać kontrahenta w urzędzie skarbowym czy ten dopełnił obowiązku rejestracji czy też nie. Nadal jednak nie można odliczać podatku z faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący.


Joanna Szlęzak-Matusewicz, Tax Care