Darowizna żywności bez VAT dla producentów

Przeczytaj także: Od października darowizna żywności bez podatku VAT

Zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny, przez podatnika tego podatku stanowi odpłatną dostawę towarów na terytorium kraju podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

Powyższe nie ma zastosowania jedynie do przekazywanych drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, oraz prezentów o małej wartości i próbek (art. 7 ust. 3 ustawy o VAT).

Jednocześnie w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT ustawodawca wskazał, że z podatku tego zwalnia się nieodpłatną dostawę towarów (o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2), przez producenta, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 % oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 %, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Zwolnienie to może jednak mieć zastosowanie jedynie wówczas, gdy podatnik (czyli dokonujący darowizny artykułów spożywczych) prowadzi szczegółową dokumentację potwierdzającą dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Z jednej strony zatem ustawodawca zakreślił krąg podatników mogących skorzystać z tego zwolnienia (czyli producenci żywności), z drugiej zaś wskazał ściśle określone cele oraz podmioty, którym te towary mogą zostać przekazane oraz wymogi dokumentacyjne.

Jak łatwo zauważyć, ze wskazanego zwolnienia nie mogą skorzystać dystrybutorzy żywności (sklepy, czy sieciowe markety) – ci muszą takie nieodpłatne przekazania opodatkować. Poseł Elżbieta Rafalska w interprelacji nr 20642 wystąpiła z pytaniem, czy Ministerstwo Finansów przewiduje zmianę przepisów ułatwiającą dystrybutorom żywności oddawanie produktów żywnościowych?

W odpowiedzi na tę interpelację Ministerstwo Finansów wskazało, że nie będzie rozszerzenia wskazanego wyżej zwolnienia na darowizny produktów spożywczych dokonywane przez handlowców, gdyż prowadziłoby to do niezgodności przepisów krajowych z prawem unijnym (obecna regulacja dotycząca darowizn towarów znajdująca się w polskiej ustawie o VAT odpowiada unormowaniom zawartym w dyrektywie Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej).

Resort podkreślił przy tym, że konstrukcja podatku od towarów i usług opiera się w istocie na opodatkowaniu konsumpcji. Odstąpienie od obowiązku naliczania podatku należnego w sytuacji, gdy podatnik odliczył podatek naliczony przy nabyciu towaru (w tym przypadku produktu spożywczego) będącego przedmiotem darowizny oznaczałoby, że faktycznie konsumpcja nie będzie obciążona tym podatkiem, a to stoi w sprzeczności z zasadami oraz konstrukcją podatku od towarów i usług.

Ponadto podstawową przesłanką wprowadzenia wskazanego wyżej zwolnienia dla producentów była specyfika ich rozliczeń. W przeciwieństwie do handlowców (dystrybutorów żywności) u producentów tej żywności nie jest bowiem możliwe określenie podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług uwzględniającej realną wartość produktów spożywczych, gdyż do obliczenia tej podstawy uwzględnia się koszty wytworzenia, które w krótkim okresie, co do zasady, nie ulegają zmianie.

Co się zaś tyczy handlowców dokonujących darowizn produktów spożywczych, podstawa opodatkowania tym podatkiem, określona zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT, pozwala na uaktualnienie ceny nabycia towarów będących przedmiotem darowizny, nawet przy towarach pełnowartościowych, na podstawie ich realnej wartości uwzględniającej np. upływający wkrótce termin przydatności do spożycia.

Resort podkreślił ponadto, że stawka VAT w przypadku darowizn podstawowych produktów żywnościowych wynosi 5% i jest jednocześnie najniższą możliwą do zastosowania stawką podatku dozwoloną prawem unijnym.