Rachunek walutowy: podatkowe różnice kursowe

Przeczytaj także: Faktura pro forma a różnice kursowe

Także WSA w Gliwicach uznał, że faktyczny kurs waluty, stosowany przez podatnika do wyceny walut obcych, jest to kurs ogłaszany przez bank, w którym podatnik posiada swój rachunek. Ogłoszenie tego kursu waluty ma formę powszechną, co oznacza, że jest to ogłoszenie skierowane do wszystkich podmiotów korzystających z usług banku.

Sprawa po skardze kasacyjnej spółki trafiła do NSA, który uznał, że jest ona zasadna.

Sąd stwierdził, że trudności w praktyce podatkowej i orzecznictwie sądów administracyjnych powstają w szczególności przy określeniu sensu normatywnego pojęcia "faktycznie zastosowanego kursu waluty", rozumianego niejednokrotnie, jako kurs nie tyle faktycznie zastosowany, co możliwy do zastosowania. Dotyczy to zwłaszcza przypadków, gdy dokonanie płatności lub uzyskanie zapłaty następuje w walucie z wykorzystaniem prowadzonych dla podatnika bankowych rachunków walutowych, a więc gdy operacje te przeprowadzane są bez dokonania zakupu lub sprzedaży waluty.

W ocenie NSA dokonując wykładni pojęcia "faktycznie zastosowany kurs waluty", należy przyjąć taki kurs, który był w istocie, rzeczywiście, naprawdę zastosowany. Mógł on być rzeczywiście i naprawdę zastosowany tylko wtedy, gdy na jego podstawie, w oparciu o wyrażoną w nim cenę waluty, doszło do przeprowadzenia operacji finansowej przewalutowania, czyli do wyrażenia w danej walucie wartości pieniężnej określonej pierwotnie w innej walucie. Cechy "faktycznego zastosowania kursu" nie można odnieść do sytuacji, gdy w istocie nie dochodzi do operacji przewalutowania w następstwie sprzedaży lub zakupu określonej waluty, ponieważ w takiej sytuacji nie następuje rzeczywiste wyrażenie w określonej walucie wartości pieniężnej wyrażonej pierwotnie w innej walucie.

NSA wskazuje, że zgodnie z art. 12 ust. 2 updop przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Podobnie, na podstawie art. 15 ust. 1 updop koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według takiego samego kursu średniego ogłaszanego przez NBP. Jest zatem zrozumiałe, że ściśle związane ze zwiększeniem przychodów lub kosztów ich uzyskania dodatnie lub ujemne różnice kursowe wówczas, gdy nie dochodzi do operacji zakupu lub sprzedaży waluty i tym samym rzeczywistego, faktycznego zastosowania określonego kursu, obliczane są na podstawie tego samego, obiektywnego parametru, jakim jest średni kurs NBP z dnia poprzedniego. Zdaniem NSA, nie sposób przyjąć, że stosowanie średniego kursu NBP do określania wartości różnic kursowych w istocie jest ograniczone do stosunkowo wyjątkowych w obrocie gospodarczym przypadków, kiedy bank prowadzący rachunek walutowy podatnika nie ogłasza kursu złotego, a więc do przypadków, gdy rachunek ten prowadzony jest w banku zagranicznym.

Zwróć uwagę!
NSA przyjął stanowisko, że użyte w art. 15a ust. 4 updop określenie "faktycznie zastosowany kurs waluty" oznacza taki kurs waluty, po jakim podatnik rzeczywiście sprzedał lub nabył walutę.

Trwają prace nad zmianą przepisów
Projekt nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych autorstwa Komisji Nadzwyczajnej "Przyjazne państwo" (druk sejmowy nr 3869) zakłada m.in. zmianę art. 24c ust. 4 updof i art. 15a ust. 4 updop. Komisja proponuje, by od 1 stycznia 2012 r. przepisy te miały następujące brzmienie: "Przy obliczaniu różnic kursowych, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.".

Jeśli nowe przepisy wejdą w życie, kwestia wyceny operacji w walutach obcych będzie łatwiejsza, albowiem regulacje podatkowe będą takie same, jak te aktualnie obowiązujące na gruncie ustawy o rachunkowości. W świetle art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia, odpowiednio po kursie:

1. faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
2. średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.

Podsumowanie
Powołany wyrok NSA oraz wspomniane stanowisko Ministerstwa Finansów potwierdzają, że jeśli nie ma wymiany waluty, do określenia wartości różnic kursowych powstałych w przypadku realizacji transakcji poprzez rachunek bankowy, należy stosować kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego operacje walutowe.

Miejmy nadzieję, że teraz także organy podatkowe, jak i wojewódzkie sądy administracyjne będą prezentować takie same stanowisko i zakończą się spory dotyczące omawianej kwestii.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.