Pierwszy rok obrotowy, podatkowy i kalendarzowy

Przeczytaj także: Wykup przez NBP jego bonów pieniężnych nie jest sprzedażą dla banku

Art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości mówi, że rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.

Ustawa o rachunkowości mówi zatem przede wszystkim, że co do zasady rok obrotowy powinien trwać 12 miesięcy, ale nie musi się pokrywać z rokiem kalendarzowym. Może on więc trwać np. od 01 kwietnia jednego roku do 31 marca roku następnego. Ponadto w przypadku rozpoczęcia działalności w drugiej połowie tak ustalonego roku obrotowego ustawa o rachunkowości pozwala na to, aby księgi rachunkowe oraz sprawozdania finansowe za ten okres połączyć z tymi za rok następny.

Podobnie jest w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, ale nie identycznie. Otóż zgodnie z art. 8 ust. 1 tejże ustawy rokiem podatkowy co do zasady jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych.
Co za tym idzie, także i na gruncie tej ustawy rok podatkowy nie musi się pokrywać z rokiem kalendarzowym.
Ust. 2 przytoczonego przepisu mówi ponadto, że w przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności, pierwszy rok podatkowy trwa od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego albo do ostatniego dnia wybranego roku podatkowego, nie dłużej jednak niż dwanaście kolejnych miesięcy kalendarzowych.
W ust. 2a tego przepisu ustawodawca wskazał z kolei, iż w przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności w drugiej połowie roku kalendarzowego i wybrania roku podatkowego pokrywającego się z rokiem kalendarzowym, pierwszy rok podatkowy może trwać od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego następującego po roku, w którym rozpoczęto działalność.

Tym samym w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca także zezwala na połączenie dwóch lat podatkowych przy rozpoczęciu działalności gospodarczej. Warunki, jakie trzeba spełniać, aby z tego przywileju skorzystać, są jednak inne niż w przypadku ustawy o rachunkowości.

Otóż na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, aby móc połączyć dwa lata podatkowe zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy, trzeba przede wszystkim określić rok podatkowy osoby prawnej jako rok kalendarzowy oraz rozpocząć prowadzenie działalności w drugiej połowie tego roku (kalendarzowego). Jedynie w takim przypadku możliwe jest „wydłużenie” pierwszego roku podatkowego, a co za tym idzie, sporządzenie jednego zeznania rocznego za ten okres.

Przykład
Postanowiono, że rok obrotowy (i podatkowy) spółki będzie trwał od 01 sierpnia do 31 lipca. Spółka rozpoczęła prowadzenie działalności w marcu. Zgodnie z ustawą o rachunkowości może dokonać połączenia ksiąg i sprawozdań za pierwszy rok z tymi za rok następny, jako że przy tak ustalonym roku obrotowym działalność gospodarcza została podjęta w jego drugiej połowie (ósmy miesiąc roku obrotowego).
Powyższe nie będzie jednak możliwe na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych. Po pierwsze rok podatkowy został określony inaczej aniżeli rok kalendarzowy, po wtóre zaś spółka rozpoczęła działalność gospodarczą w pierwszej połowie roku kalendarzowego. Tym samym spółka będzie zobowiązana do złożenia dwóch zeznań rocznych na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych: pierwsze za okres marzec – lipiec pierwszego roku podatkowego działalności i drugie za okres sierpień lipiec drugiego roku podatkowego działalności.

Z kolei podatnicy rozliczający się z podatku dochodowego od osób fizycznych na potrzeby tego podatku bezwzględnie nie mogą ustalić innego roku podatkowego aniżeli rok kalendarzowy.