Doradca podatkowy: niezgodność z prawem wyroku sądu

Przeczytaj także: Skarga na orzeczenie sądu administracyjnego

W sprawie, która stała się podstawą do wydania przez NSA rozstrzygnięcia o zakresie kompetencji doradców podatkowych, doradca podatkowy wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku NSA w sprawie opodatkowania VAT sprzedaży wierzytelności. Doradca podatkowy podkreślał, że wyrok NSA jest sprzeczny z Dyrektywą 112. Legitymował się pełnomocnictwem udzielonym mu przez podatnika do działania w jego imieniu przed sądami administracyjnymi w sprawie interpretacji indywidualnej, dotyczącej zaliczenia straty na wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów przed sądami administracyjnymi, do skargi kasacyjnej włącznie oraz podejmowania wszelkich innych działań w sprawie decyzji podatkowych przed właściwym na danym etapie organem oraz przed WSA i NSA.

Artykuł 285a § 1 ustawy z Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: upsa) przewiduje, że można wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego wtedy, gdy przez jego wydanie stronie (np. podatnikowi) została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Jednocześnie, zgodnie z art. 285a § 3 ww. ustawy od orzeczeń NSA skarga o stwierdzenie nieważności z prawem wyroku nie przysługuje z wyjątkiem sytuacji, gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia prawa Unii Europejskiej. W omawianej sprawie NSA odrzucił skargę pełnomocnika podatnika. W uzasadnieniu postanowienia sąd podkreślił, że skarga o stwierdzenie nieważności z prawem prawomocnego orzeczenia nie prowadzi do podważenia prawomocności wydanego orzeczenia, a jedyną jej funkcją jest przypisanie kwestionowanemu orzeczeniu cechy niezgodności z prawem. Cecha ta ma znaczenie tylko dla celów ewentualnego postępowania odszkodowawczego. Celem tej instytucji jest wyłącznie stworzenie możliwości realizacji uprawnień naprawienia szkody wyrządzonej niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej, wynikających z art. 417? § 2 Kodeksu cywilnego, zagwarantowanych w art. 77 Konstytucji RP. Zgodnie z art. 285d upsa skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia można oprzeć na podstawie naruszenia prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Jak podkreślił NSA w skardze dotyczącej stwierdzenia nieważności prawomocnego orzeczenia konieczne jest uprawdopodobnienie w skardze wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy (art. 285e § 1 pkt 4 upsa). Natomiast w omawianej sprawie pełnomocnik podatnika, zarzucając wyrokowi NSA rażące naruszenie przepisów prawa Unii Europejskiej nie wiąże tego uchybienia z wyrządzoną jej szkodą i nie tylko nie uprawdopodabnia, ale nawet nie twierdzi, że jakakolwiek szkoda w związku z tym wyrokiem (dotyczącym zresztą interpretacji) została jej wyrządzona. To pierwszy powód, dla którego skarga w omawianej sprawie została oddalona. Ale nie był to jedyny powód odrzucenia skargi. W ocenie NSA została ona sporządzona z naruszeniem przepisów upsa. Artykuł 175 § 1 upsa stanowi, że skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, z zastrzeżeniem § 2 i § 3. W § 3 pkt 1 upsa dopuszczono możliwość sporządzenia skargi kasacyjnej przez doradcę podatkowego w sprawach obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami. Doradca podatkowy może, więc reprezentować stronę i sporządzić w jej imieniu skargę kasacyjną tylko wówczas, gdy sprawa w sposób bezpośredni lub pośredni ma swe źródło w obowiązku podatkowym, określonym w art. 4 Ordynacji podatkowej. Sprawa ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest sprawą odrębną od sprawy zakończonej kwestionowanym orzeczeniem, nie stanowi kontynuacji tego postępowania, a jej przedmiotem jest jedynie stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i to niezgodności, która spowodowała wyrządzenie stronie (np. podatnikowi) szkody.

Postępowanie w sprawie skargi o stwierdzenie nieważności prawomocnego orzeczenia nie obejmuje spraw z zakresu obowiązku podatkowego (art. 4 Ordynacji podatkowej), a tylko takimi sprawami może zajmować się zdaniem NSA doradca podatkowy. Z uwagi na to doradca podatkowy nie jest osobą uprawnioną do sporządzenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie podatkowej, nie jest to bowiem sprawa z zakresu obowiązku podatkowego (postanowienie NSA z 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FNP 1/11).


Jak ustrzec się błędu, skoro przepisy ustawy o VAT są niezwykle skomplikowane, a wyjaśnienia organów skarbowych często sprzeczne? Przeczytasz o tym w poradniku „Vademecum VAT”!