Podatek VAT: co oznacza pojęcie złomu?

Przeczytaj także: Sprzedaż złomu: nowe zasady rozliczania VAT

Jednakże, aby na sprzedawcy nie ciążył obowiązek rozliczenia podatku VAT, powinny zostać spełnione łącznie następujące warunki:

• przedmiotem dostawy towarów jest złom,
• dostawa złomu jest dokonywana na rzecz innego podatnika VAT czynnego,
• złom nie ma charakteru towaru używanego, który podlegałby zwolnieniu z VAT (towar ma charakter używany i jest zwolniony jeżeli od jego nabycia minęło 6 miesięcy, a przy nabyciu nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT).

Tym samym w celu określenia konieczności opodatkowania wszelkiego rodzaju odpadów na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, należy rozważyć, czy każdy odpad stanowi złom w rozumieniu tychże regulacji prawnych.

Analizując pojęcie „złomu”, którym posługuje się ustawodawca na potrzeby art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, należy zwrócić uwagę, iż ustawodawca krajowy nie zdefiniował powyższego pojęcia w ustawie o VAT, ani w przepisach wykonawczych wydanych do ustawy o VAT. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę, że z dniem 1 maja 2004 r. częścią polskiego porządku prawnego stało się również prawo Unii Europejskiej. Natomiast zgodnie z art. 249 Traktatu Ustanawiającego Wspólnoty Europejskie „Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków”.

Z powyższej regulacji, popartej również orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok w sprawie 103/88 Fratelli Constanzo v. Commune di Milano), wywodzi się zasadę nadrzędności prawa unijnego nad krajowym, jak również możliwość bezpośredniego stosowania prawa unijnego w przypadku jego sprzeczności z prawem krajowym.

W tym miejscu warto zauważyć, że art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT stanowi implementację art. 199 ust. 1 lit. d Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. L 347 z 11.12.2006, str. 1, zwanej dalej: Dyrektywa 112). W myśl przedmiotowej regulacji państwa członkowskie mogą postanowić, że osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest podatnik - odbiorca m.in. z tytułu dostawy zużytych materiałów, zużytych materiałów nienadających się do ponownego użycia w tym samym stanie, złomu, odpadów przemysłowych i nieprzemysłowych, odpadów przetwarzalnych, częściowo przetworzonych odpadów oraz dostawy pewnych towarów i świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 6 do Dyrektywy 112. Tym samym w załączniku nr 6 do Dyrektywy 112 wskazano, w jakich sytuacjach ustawodawca krajowy może zobowiązać do rozliczenia podatku VAT przez nabywcę. Z załącznika nr 6 wynika, iż tzw. samonaliczenie podatku VAT (z ang. Reverse charge) może mieć miejsce, o ile dane państwo członkowskie tak postanowi do:

• dostawy odpadów żelaznych i nieżelaznych, złomu oraz zużytych materiałów, w tym półproduktów będącymi wynikiem przetwarzania, wytwarzania lub stapiania metali żelaznych i nieżelaznych oraz ich stopów,
• dostawy półproduktów żelaznych i nieżelaznych oraz niektórych powiązanych usług przetwarzania,
• dostawy pozostałości i innych materiałów przetwarzalnych składających się z metali żelaznych i nieżelaznych, ich stopów, żużlu, popiołu, zgorzeliny i pozostałości przemysłowych zawierających metale lub ich stopy, a także świadczenie usług polegających na selekcji, cięciu, rozdrabnianiu i prasowaniu tych produktów,
• dostawy oraz określonych usług polegających na przetwarzaniu, związanych z odpadami żelaznymi i nieżelaznymi, jak również ze ścinkami, złomem, odpadami oraz materiałami zużytymi i przetwarzalnymi składającymi się ze stłuczki, szkła, papieru, tektury i kartonu, szmat, kości, skóry, sztucznej skóry, pergaminu, skór surowych, ścięgien, szpagatu, wyrobów powroźniczych, lin, kabli, gumy i plastiku,
• dostawy materiałów, o których mowa w niniejszym załączniku po przetworzeniu w formie czyszczenia, polerowania, selekcji, cięcia, rozdrabniania, prasowania lub wlewania do wlewek,
• dostawy złomu i odpadów po obróbce materiałów podstawowych.

Z analizy wskazanych przepisów Dyrektywy 112 wynika, że np. odpady przemysłowe, materiały zużyte i przetwarzalne składające się ze stłuczki, szkła, papieru, tektury i kartonu, szmat, kości, skóry, sztucznej skóry, pergaminu, skór surowych, ścięgien, szpagatu, wyrobów powroźniczych, lin, kabli, gumy i plastiku są traktowane jako oddzielna od złomu kategoria towarów. Tym samym z racji tego, iż ustawodawca polski wskazał w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, że rozliczanie VAT przez nabywcę powinno nastąpić jedynie w przypadku złomu, nie należy tej regulacji prawnej stosować w sposób rozszerzający poprzez opodatkowywanie w ten sam sposób dostawy innego rodzaju odpadów niż złom metali. Trzeba bowiem mieć na względzie, że w celu zastosowania tej szczególnej procedury rozliczenia VAT na terenie Polski konieczne byłoby wprowadzenie do polskich przepisów obowiązku rozliczenia VAT przez nabywcę w przypadku sprzedaży innych kategorii odpadów niż złom metali.

Z racji tego, iż polski ustawodawca nie wprowadził do przepisów krajowych definicji złomu odmiennej od regulacji unijnych należy stwierdzić, że dokonywana przez podatników sprzedaż odpadów inna niż złom metali powinna być opodatkowana na gruncie podatku VAT według reguł ogólnych. Co więcej, zastosowanie odmiennej interpretacji analizowanych przepisów narażałoby podatników sprzedających odpady na znaczne ryzyko podatkowe związane z możliwością zakwestionowania przez organy podatkowe rozliczania podatku VAT w sposób określony w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy VAT. Powyższe mogłoby prowadzić do powstania zaległości podatkowej w podatku od towarów i usług.