Podatek PCC od dywidendy rzeczowej?

Przeczytaj także: Podatek PCC od ustanowienia hipoteki

W art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej "ustawa o PCC") wskazany został katalog czynności podlegających opodatkowaniu PCC. Co do zasady, czynności te zostały nazwane w Kodeksie cywilnym lub w innych przepisach prawa polskiego. Co istotne, o kwalifikacji danej czynności prawnej i tym samym, o jej podleganiu PCC decyduje treść tej czynności oraz prawa i obowiązki stron, a nie sama nazwa umowy.

Wspomniany katalog czynności podlegających opodatkowaniu PCC ma charakter zamknięty. Oznacza to, że tylko wskazane w nim czynności mogą podlegać PCC. Natomiast czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie, nie podlegają opodatkowaniu PCC i to niezależnie od faktu, iż mogą one wywoływać takie same lub zbliżone skutki prawne co czynności objęte PCC.

W art. 1 ustawy o PCC, wśród czynności podlegających opodatkowaniu PCC, nie wymieniono wypłaty dywidendy (zarówno w formie pieniężnej, jak i rzeczowej). Nie ma wątpliwości, że wypłata dywidendy pieniężnej nie podlega opodatkowaniu PCC. A zatem, nie ma również podstaw do tego, by różnicować na gruncie PCC skutki przekazania dywidendy w zależności od formy, w jakiej to nastąpi (pieniężnej czy niepieniężnej).

Co więcej, "wypłata" dywidendy w formie rzeczowej (tj. przeniesienie własności majątku na udziałowca) nie stanowi sprzedaży rzeczy, czy praw majątkowych, wskazanej w ustawie o PCC jako podlegającej opodatkowaniu. Nie może być również zrównana z taką sprzedażą. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, umowa sprzedaży to czynność, w której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zatem w ramach sprzedaży dochodzi do świadczeń ekwiwalentnych, gdzie każda ze stron jest zobowiązana do świadczenia wzajemnego na rzecz drugiej strony (jedna strona przenosi własność, a druga zobowiązana jest zapłacić cenę).

W przypadku dywidendy, udziałowiec ma prawo do udziału w zysku. W konsekwencji, "wypłata" dywidendy - niezależnie od formy, w jakiej następuje - ma raczej charakter jednostronnego świadczenia spółki na rzecz jej udziałowca.

Warto także zaznaczyć, że do zawarcia umowy sprzedaży konieczne jest zgodne oświadczenie woli obu stron. Natomiast decyzja o podziale zysku oraz wypłacie dywidendy i formie, w jakiej to nastąpi, jest podejmowana jednostronnie przez walne zgromadzenie wspólników i wola spółki, której zysk jest dzielony (reprezentowanej przez zarząd), nie jest brana pod uwagę.

Podsumowując powyższe rozważania, nie ma podstaw do opodatkowania PCC dywidendy wypłaconej w formie rzeczowej. Jak na razie, stanowisko to podzielają również władze skarbowe. Przykładowo, brak opodatkowania PCC przekazania jako dywidendy udziałów w innej spółce kapitałowej potwierdził Minister Finansów w wydanej indywidualnej interpretacji prawa podatkowego (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 18 marca 2010 r., sygn. IPPB2/436-498/09-4/MZ).

Na marginesie, warto wspomnieć, że w związku z "wypłatą" dywidendy w formie rzeczowej, należy dodatkowo rozważyć skutki takiej czynności na gruncie podatku VAT oraz podatku dochodowego.