Członek zarządu a nieodpłatne świadczenia

Przeczytaj także: "Darmowa" rada nadzorcza a podatek dochodowy

1. Nieodpłatne wykonywanie funkcji członka Zarządu spółki kapitałowej w świetle przepisów prawa cywilnego i handlowego - brak ustawowego zobowiązania spółki kapitałowej do wynagradzania członków Zarządu za sprawowane przez nich funkcje członków Zarządu.

Przepisy kodeksu spółek handlowych nie statuują obowiązku wynagradzania członków Zarządu za czynności zarządcze wykonywane przez nich na rzecz spółki. Członek Zarządu może zatem sprawować taką funkcję nieodpłatnie (jedynie na podstawie stosunku organizacyjnego wynikającego z jego powołania, wyboru, itp.), ale może też sprawować taką funkcję odpłatnie.

W przypadku odpłatnego wykonywania funkcji członka Zarządu, występują dwa stosunki:

1. organizacyjny – wynikający z faktu powołania członka Zarządu, na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych i/lub umowy Spółki,
2. podstawowy cywilnoprawny – wynikający z umowy o pracę, kontraktu menedżerskiego lub też z umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia) zawartej z członkiem Zarządu.

Odpłatność za wykonywane czynności zarządcze może wynikać także z regulacji wewnętrznych spółki: umowy spółki, uchwały wspólników, Regulaminu Zarządu Spółki, itp.

2. Nieodpłatne wykonywanie funkcji członka Zarządu w świetle prawa podatkowego - ryzyko uznania nieodpłatnego wykonywania zadań członka Zarządu spółki za nieodpłatne świadczenie stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

W sytuacji, gdy członek Zarządu spółki kapitałowej wykonuje swoje obowiązki członka Zarządu jedynie na podstawie stosunku organizacyjnego (samego powołania przez właściwy organ spółki), a uchwała o powołaniu lub inne regulacje wewnętrzne spółki nie zawierają żadnych postanowień co do wynagrodzenia należnego członkowi Zarządu za wykonywane przez niego czynności, powstaje po stronie spółki ryzyko podatkowe uznania czynności zarządczych wykonywanych przez członka Zarządu za nieodpłatne świadczenie, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, zgodnie z reżimem ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (zwanej dalej ustawą). W myśl art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy, przychodem jest wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Wartość takich świadczeń ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia (art. 12 ust. 6 ustawy).

Przepisy podatkowe nie wyjaśniają pojęcia nieodpłatnych świadczeń, nakazują jednak zaliczać ich wartość do przychodów. W wyroku z dnia 10 maja 2006 r. (sygn. akt II FSK 313/06) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, iż zakres pojęcia nieodpłatne świadczenie obejmuje nie tylko świadczenia w znaczeniu cywilnoprawnym, ale także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub zdarzenia, których skutkiem jest przysporzenie majątkowe niezwiązane z żadnym ekwiwalentem.

Nieodpłatne świadczenie ma zatem miejsce, gdy świadczeniu jednego z podmiotów nie towarzyszy świadczenie drugostronne. Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy zatem rozważyć zawsze wtedy, gdy podatnik podatku dochodowego od osób prawnych otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa (inne świadczenia) lub też możliwość korzystania z rzeczy lub praw, w szczególności ze środków pieniężnych (tak Adrian Artowicz w artykule: „Świadczenia nieodpłatne oraz częściowo odpłatne jako przychód. Koszty uzyskania przychodu w przypadku odpłatnego zbycia nieodpłatnie nabytych rzeczy lub praw. Teza nr 1, 51119/1, Dor.Podat.2006.2.24).