"Darmowa" rada nadzorcza a podatek dochodowy

Przeczytaj także: Nieodpłatne pełnienie funkcji członka rady nadzorczej jest przychodem spółki?

Ważny statut
Zgodnie z art. 392 § 1 ksh, członkom rady nadzorczej może zostać przyznane wynagrodzenie. Wynagrodzenie, co do zasady określa statut lub uchwała walnego zgromadzenia. Jeżeli więc wynagrodzenie, o którym mowa powyżej nie zostanie określone odpowiednio w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia, po stronie spółki może powstać ryzyko przypisania przychodu z nieodpłatnie otrzymanych świadczeń, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 CIT.

Akcjonariusz….
Istotnym dla określenia kiedy spółka zobowiązana będzie do wykazania przychodu jest status członka rady nadzorczej. Członkami rady nadzorczej mogą być bowiem dwie kategorie osób- akcjonariusze spółki, oraz osoby które nie dysponują akcjami. I tak o ile w przypadku gdy członkiem rady nadzorczej (tak jak i członkiem zarządu) na podstawie powołania byłby akcjonariusz spółki – można zaryzykować twierdzenie, iż spółka nie uzyska nieodpłatnego świadczenia gdyż wynagrodzeniem (pośrednim) za pełnienie funkcji członka rady nadzorczej jest już dywidenda, wysokość której uzależniona jest od skuteczności pełnienia tej funkcji w organach spółki (tak pismo Ministerstwa Finansów z dnia 4 kwietnia 2002 r., PB4/AK-031-23/02).

….inaczej niż osoba bez akcji
Jednakże, gdy członkiem rady nadzorczej spółki jest osoba niebędąca akcjonariuszem (np. członek rodziny akcjonariusza), organy podatkowe uznają, iż będzie to nieodpłatna usługa, której wartość będzie podlegać opodatkowaniu poprzez jej doliczenie do przychodów podatkowych spółki.

Orzecznictwo potwierdza
Takie stanowisko prezentują również sądy administracyjne. Przykładowo w wyroku WSA w Gliwicach z 24 kwietnia 2008 r., sygn. I SA/Gl 1500/06 czytamy, iż „Spółka zaniżyła przychody m.in. z tego powodu, że nie zaliczyła do nich wartości nieodpłatnych świadczeń związanych z wykonywaniem obowiązków członka zarządu. Nie ulega wątpliwości, że spółka korzystała z nieodpłatnej pracy osób fizycznych, nie ponosząc żadnych kosztów. Zatem zasadnie organy podatkowe przyjęły, że podatnik otrzymał nieodpłatne świadczenia, a skoro tak, to zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT ich wartość stanowiła przychód spółki”.

Bezpieczne rozwiązanie
Z powyższego wynika zatem, iż w przypadkach w których w organach spółki osoba fizyczna niebędąca akcjonariuszem pełni funkcje bez wynagrodzenia, dla uniknięcia kłopotów z fiskusem należy wykazać przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 CIT.

Ponadto, z uwagi, iż przepisy milczą co do sposobów wyceny takich świadczeń, bezpiecznym podatkowo rozwiązaniem jest wprowadzenie formy odpłatności za sprawowanie funkcji w radzie nadzorczej spółki, przy czym może to być wynagrodzenie ryczałtowe określone w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia akcjonariuszy.

U członka też przychód
Należy zauważyć, iż po stronie członków rady nadzorczej (zarządu) również powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, który powinien co do zasady zostać zakwalifikowany do źródła „działalność wykonywana osobiście”. Zgodnie bowiem z art. 13 pkt 7 PIT, do źródła „działalność wykonywana osobiście” należy zakwalifikować przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych.

Spółka jako płatnik
Powyższe ma istotne znaczenie nie tylko dla członka rady nadzorczej, ale również dla spółki. Zakwalifikowanie przychodów do działalności wykonywanej osobiście spowoduje bowiem, iż na spółce, jako płatniku dokonującym wypłat z powyższego tytułu będzie ciążył obowiązek określony w art. 41 ust. 1 PIT. Zgodnie z tym przepisem, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Co z ZUS?
Samo członkostwo w radzie nadzorczej (na podstawie powołania) nie powoduje obowiązku ubezpieczeń społecznych gdyż nie jest to tytuł do ubezpieczenia społecznego. Członkostwo w radzie nadzorczej łączy się jednak ze składkami na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie bowiem z przepisem art. 66 ust. 1 pkt 35 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych- jest to tytuł do podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Nieco inne będą jednak zasady odliczania składki zdrowotnej od podatku. Jeżeli bowiem naliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek, to wówczas płatnik zobowiązany jest pobrać część składki na ubezpieczenie zdrowotne, która nie podlega odliczeniu od podatku z dochodu ubezpieczonego. W stosunku do członków rady nadzorczej nie ma bowiem zastosowania zasada obniżenia składki do wysokości zaliczki na podatek.