Środki trwałe: współwłasność a koszty eksploatacji

Przeczytaj także: Współwłasność samochodu a koszty uzyskania przychodu

Klasycznym przykładem składnika majątku będącego współwłasnością kilku osób jest samochód (przeważnie osobowy). Nierzadko można spotkać się z sytuacją, w której to młoda osoba jest współwłaścicielem takiego pojazdu wraz z jednym, bądź obojgiem rodziców. Gdy osoba ta otwiera firmę, na początku szuka rozwiązań pozwalających zminimalizować ponoszone koszty. Co za tym idzie, zamiast nabywać samodzielnie nowe składniki majątku niezbędne do prowadzenia firmy wykorzystuje te, które już posiada, tudzież kupuje je we współwłasności.

Składniki takie jak najbardziej mogą stanowić środki trwałe prowadzonej firmy i być amortyzowane. Ustawodawca mówi bowiem (art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej updof), że amortyzacji podlegają co do zasady stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. maszyny, urządzenia i środki transportu – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane środkami trwałymi.

W przypadku współwłasności należy jednak pamiętać o pewnym ograniczeniu dotyczącym odpisów amortyzacyjnych. Przypomnijmy, że tych dokonuje się od wartości początkowej, którą w przypadku nabycia w drodze kupna jest cena nabycia, czyli cena należna zbywcy powiększona niemalże o wszystkie wydatki poniesione na ten składnik majątku przed dniem oddania go do używania (art. 22g ust. 3 i 5 updof).

W art. 22g ust. 11 updof ustawodawca zastrzegł jednak, że w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku.

Zasada ta nie ma zastosowania jedynie do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

Należy jednak pamiętać, że powyższe ograniczenie dotyczy jedynie ustalenia wartości początkowej danego składnika majątku, co następnie przekłada się na wysokość odpisów amortyzacyjnych. Nie dotyczy ono jednak pozostałych wydatków ponoszonych na ten składnik, czyli przede wszystkim wydatków na jego eksploatację.

Te wydatki, w zakresie zaliczania ich do kosztów uzyskania przychodów, należy rozpatrywać na zasadach ogólnych. Co za tym idzie, jeżeli są one ponoszone dla celów prowadzonej działalności gospodarczej (tj. w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia tego źródła przychodu), odpowiednio udokumentowane i nie znalazły się w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów (zawartym w art. 23 updof), jak najbardziej do kosztów podatkowych mogą być zaliczone i to w pełnej wysokości.