Rolnik ryczałtowy: rezygnacja i rozliczanie VAT

Przeczytaj także: Działalność rolnicza i inna a rozliczenie VAT

Działalność rolnicza jest działalnością gospodarczą w myśl przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. W stosunku do rolników ustawodawca przewidział jednak pewne zwolnienie. Otóż w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT znalazł się zapis, zgodnie z którym zwalnia się od tego podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Przez rolnika ryczałtowego należy natomiast rozumieć rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych (te zostały wymienione w załączniku nr 2 do ustawy; zalicza się tutaj ponadto towary wytworzone przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym) z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych (art. 2 pkt 19 i 20 ustawy o VAT).

Rolnik ryczałtowy może oczywiście zrezygnować ze z przysługującego mu zwolnienia i rozliczać podatek VAT na zasadach ogólnych. Kwestię tę reguluje art. 43 ust. 3 ustawy o VAT. I tak w brzmieniu obowiązującym do końca marca 2011 r. przepis ten mówił, że rolnik może zrezygnować ze zwolnienia pod warunkiem:

1. dokonania w poprzednim roku podatkowym dostawy produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych o wartości przekraczającej 20.000 zł oraz
2. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 i 2 (czyli rejestracji na potrzeby podatku VAT), oraz
3. prowadzenia ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 (tj. ewidencji pozwalających na prawidłowe rozliczenie podatku VAT).

Dodatkowo w art. 43 ust. 4 ustawy o VAT ustawodawca wskazał, że rolnik ryczałtowy, który zamierza zrezygnować ze zwolnienia jest obowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży przez okres co najmniej 3 kolejnych miesięcy poprzedzających bezpośrednio miesiąc, od którego rolnik ten rezygnuje ze zwolnienia.

Warunki te niejednokrotnie były przeszkodą do stania się czynnym podatnikiem VAT zwłaszcza wśród młodych rolników, którzy przejmowali gospodarstwa rolne po rodzicach. Zgodnie z literalnym brzmieniem przytoczonych przepisów rolnik ryczałtowy może stać się czynnym podatnikiem VAT nie wcześniej, niż w drugim roku kalendarzowym prowadzenia działalności rolniczej. W art. 43 ust. 3 pkt 1 ustawodawca wymaga bowiem uzyskania odpowiednio limitu sprzedaży produktów rolnych i usług rolniczych w poprzednim roku. Konieczne było ponadto prowadzenie takiego gospodarstwa przez okres co najmniej trzech miesięcy.

Warunki te zniknęły jednak z dniem 01 kwietnia 2011 r. Art. 43 ust. 4 ustawy o VAT został uchylony w całości. Z kolei znowelizowany art. 43 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług wymaga jedynie dopełnienia czynności rejestracyjnych, aby rolnik ryczałtowy mógł się stać czynnym podatnikiem VAT.