Przychody podatkowe: imprezy integracyjne

Przeczytaj także: Kłopotliwe nieodpłatne świadczenia pracownicze

Imprezy te mają różne formy, m.in. są to pikniki, imprezy plenerowe z programem artystycznym lub zawodami sportowymi, spotkania w restauracji, wyjazdy turystyczne.
Firmy lub związki zawodowe, które taką imprezę finansują, nie mają jednak pewności, czy spowoduje ona skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych dla jej uczestników.
Podatnicy obecnie borykają się z brakiem jednolitej i konsekwentnej wykładni w tym zakresie.

Taki stan rzeczy jest efektem zarówno częstych zmian stanowiska organów podatkowych, jak również braku jednolitej linii orzeczeń sądów administracyjnych w sprawach dotyczących opodatkowania podatkiem dochodowym świadczeń nieodpłatnych.

Niestety, jak wynika z aktualnych orzeczeń sądowych oraz interpretacji organów podatkowych, wyrażane w nich poglądy w sprawie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń nadal zdecydowanie się różnią.

1. Przychód z nieodpłatnych świadczeń w świetle przepisów ustawy o PDOF
Na wstępie przypomnijmy, że zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 11 ust. 1 ustawy o PDOF, przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z literalnego brzmienia powyższego przepisu wynika zatem, że w przypadku świadczeń w naturze oraz innych nieodpłatnych świadczeń warunkiem koniecznym rozpoznania przychodu jest faktyczne otrzymanie świadczenia przez podatnika (tj. uzyskanie przez daną osobę realnej korzyści majątkowej).

Przy czym wartość pieniężną otrzymanych nieodpłatnych świadczeń ustala się na podstawie art. 11 ust. 2-2b ustawy o PDOF (np. jeżeli przedmiotem świadczenia są zakupione usługi gastronomiczne - według cen ich zakupu).
W świetle powyższego, naszym zdaniem, należy przyjąć, że przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń powstaje wyłącznie w takiej sytuacji, w której:

1. jest możliwe zindywidualizowanie świadczenia i jego wartości pieniężnej oraz przyporządkowanie go do konkretnej osoby,
2. istnieje możliwość stwierdzenia (według kryteriów obiektywnych), że ściśle określony podatnik rzeczywiście otrzymał przysporzenie majątkowe w postaci nieodpłatnego świadczenia.

Jednakże odmienny pogląd w tej sprawie prezentują ostatnio organy podatkowe.

2. Orzecznictwo sądów administracyjnych
Trudności w wypracowaniu jednolitej wykładni w sprawie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń obrazuje kwestia abonamentów medycznych.

Mianowicie, 24 maja 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, że wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o PDOF, stanowią dla pracowników, uprawnionych do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy (sygn. akt II FPS 1/10). W konsekwencji tej uchwały, już sam fakt postawienia do dyspozycji (tj. wykupienia) takiego nieodpłatnego świadczenia dla pracownika powinien skutkować dla niego powstaniem przychodu.

Powyższa uchwała NSA nie rozstrzygnęła jednak wszystkich wątpliwości, co spowodowało, że postanowieniem z 5 października 2010 r. (sygn. akt II FSK 541/09) NSA przedstawił ponownie wspomniane zagadnienie prawne, do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu.

Z kolei rozszerzony skład NSA, ze względu na szczególnie skomplikowany charakter wyjaśnianego zagadnienia prawnego, różne ujmowanie tego zagadnienia w doktrynie oraz dotychczasowym orzecznictwie sądowym, a także brak jednomyślności sędziów NSA - 24 stycznia 2011 r. postanowił przekazać to zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby Finansowej NSA (II FPS 7/10).

Tak więc problem opodatkowania pakietów świadczeń medycznych nadal pozostaje nierozstrzygnięty.

Z kolei Wojewódzkie Sądy Administracyjne w ostatnio wydanych wyrokach uchylają decyzje organów podatkowych w sprawie opodatkowania imprez integracyjnych. Zdaniem tych sądów, w przypadku świadczeń nieodpłatnych opodatkowaniu może podlegać tylko przychód rzeczywiście otrzymany, a nie potencjalnie możliwy do otrzymania (wartość otrzymanego świadczenia, a nie już sama możliwość skorzystania z danego świadczenia). Zatem o przychodzie pracownika można byłoby mówić, gdyby faktycznie skorzystał on z postawionych mu do dyspozycji świadczeń, a ponadto możliwe byłoby ustalenie wartości tego świadczenia według metod określonych w ustawie o PDOF. Taki pogląd wyraził m.in. WSA we Wrocławiu w wyroku z 20 stycznia 2011 r., sygn. I SA/Wr 1284/10, podobnie wypowiedział się również WSA w Warszawie w wyroku z 3 marca 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 1154/10 (orzeczenia te nie są jeszcze prawomocne).

3. Aktualne stanowisko organów podatkowych
Niestety, powyższe wyroki WSA są wiążące tylko w sprawach, których dotyczą.

Natomiast organy podatkowe, wydając interpretacje w sprawie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń (w tym również z tytułu imprez integracyjnych), bardzo chętnie powołują się na wspomnianą uchwałę siedmiu sędziów NSA z 24 maja 2010 r. - pomimo, że dotyczy ona problemu, który budzi tyle wątpliwości, iż nadal pozostaje nierozstrzygnięty.

M.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 8 lipca 2010 r., nr IBPBII/1/415-411/10/BD (już usuniętej ze strony internetowej Ministerstwa Finansów, gdyż została ona zmieniona przez Ministra Finansów), stwierdził, iż w świetle ww. uchwały NSA, pracodawca powinien ustalić wartość nieodpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu, w oparciu o listę pracowników, którzy wyrażą chęć uczestnictwa w imprezie integracyjnej bądź w oparciu o listę pracowników, do których oferta została skierowana, bez względu na to, czy pracownik w ogóle weźmie udział w takiej imprezie.