Darowizna środka trwałego: podatek dochodowy

Przeczytaj także: Przeniesienie środka trwałego pomiędzy firmami małżonków

Darowizna składnika majątku nie powoduje po stronie darczyńcy powstania przychodu podatkowego i to zarówno w źródle jakim jest działalność gospodarcza czy też tym, o którym jest mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof), czyli odpłatne zbycie nieruchomości i innych rzeczy poza prowadzoną działalnością gospodarczą.

W obydwu źródłach przychodów mówi się bowiem, że przychód powstaje w razie odpłatnego zbycia. W naszym przypadku mamy natomiast do czynienia z darowizną składnika majątku, czyli przekazaniem nieodpłatnym. Po stronie darczyńcy powstaną jednak pewne skutki podatkowe z tytułu dokonanej darowizny. Będzie on bowiem zobowiązany do zaprzestania naliczania odpisów amortyzacyjnych (o ile składnik majątku firmy jeszcze się nie zamortyzował) poczynając od miesiąca następującego po tym, w którym miała miejsce darowizna (art. 22h ust. 1 pkt 1 updof). Konieczne będzie także zamieszczenie stosownej adnotacji o dokonanej darowiźnie w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 22n ust. 2 pkt 13 updof).

Dokonanej darowizn przedsiębiorca nie będzie mógł także zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, o czym stanowi art. 23 ust. 1 pkt 11 updof. W efekcie można stwierdzić, że dokonana darowizna będzie dla niego obojętna podatkowo (nie powstanie przychód jak i koszty jego uzyskania).

Po stronie obdarowanej powstanie natomiast przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, jednakże będzie on korzystał ze zwolnienia w podatku dochodowym. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 2 pkt 8 updof przychodem z takiej działalności jest m.in. wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, z zastrzeżeniem jednak art. 21 ust. 1 pkt 125, który to zwalnia z podatku dochodowego wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Małżonek mieści się w I grupie podatkowej.

Mimo, że po stronie obdarowanej nie powstanie przychód podatkowy, będzie mogła ona od darowanego jej przez męża składnika majątku dokonywać odpisów amortyzacyjnych oraz zaliczać te odpisy do kosztów uzyskania przychodu. W art. 23 ust. 1 pkt 45a updof wprawdzie ustawodawca wskazał, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych nabytych nieodpłatnie, jeżeli

• nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw lub
• dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
• nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku

- jednakże wyłączenie to nie dotyczy środków trwałych nabytych w drodze spadku lub darowizny.

Obdarowana musi ustalić wartość początkową darowanej jej maszyny, która będzie podstawą do naliczania odpisów amortyzacyjnych. Należy ją określić zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 3 updof, który mówi, że w razie nabycia środka trwałego w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, za wartość początkową uważa się jego wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny określa tę wartość w niższej wysokości. Warto tutaj zatem zadbać, aby wartość darowanej maszyny określona w umowie darowizny odpowiadała jej wartości rynkowej. Jeżeli bowiem zostanie ona określona w wartości niższej – tę trzeba będzie przyjąć na potrzeby amortyzacji.

Co ważne, w takim przypadku obdarowana nie ma obowiązku kontynuowania metody amortyzacji przyjętej wcześniej przez jej męża. Takie ograniczenie nakłada art. 22g ust. 13 pkt 5 updof, który ma jednak zastosowanie do ściśle określonych sytuacji (tj. gdy mamy do czynienia ze zmianą działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego), które z kolei w naszym przypadku nie wystąpiły.

Warto zwrócić tutaj uwagę także na art. 22g ust. 16 updof, w którym to ustawodawca dał organom podatkowym narzędzie umożliwiające weryfikację wysokości wartości początkowej ustalonej przez podatnika w oparciu o ceny rynkowe.