Darowizna: długi a podatek PCC

Przeczytaj także: Podatek PCC od umowy darowizny?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

20 września 2007 r. rodzice wnioskodawcy zawarli umowę kredytu, spłata którego została zabezpieczona hipoteką kaucyjną do kwoty 132 783,30 zł ustanowioną na lokalu mieszkalnym. Aneksem do tej umowy z dnia 23 lipca 2010 r. przystąpił do niej wnioskodawca jako dłużnik. Według stanu na dzień sporządzenia aneksu, łączna szacunkowa kwota wszystkich kosztów, opłat i prowizji wynosiła 54.054,39 zł. Tego samego dnia przed notariuszem rodzice wnioskodawcy darowali mu obciążony hipoteką lokal mieszkalny. Notariusz od tej czynności pobrał podatek PCC w wysokości 2% od wartości hipoteki. Wnioskodawca zadał pytanie, czy darowizna lokalu obciążonego hipoteką, która zabezpiecza wierzytelność wynikającą z kredytu, którego stroną jest obdarowany, powoduje powstanie obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, a jeśli tak to co stanowi podstawę opodatkowania? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy i praw majątkowych,
c. (uchylona)
d. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e. umowy dożywocia,
f. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g. (uchylona),
h. ustanowienie hipoteki,
i. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
i. umowy depozytu nieprawidłowego,
j. umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.