Świadczenia pracownicze: tworzenie rezerw

Przeczytaj także: Tworzenie rezerw i ich prezentacja w bilansie

Jednostka w wyniku finansowym powinna uwzględnić rezerwy na znane jej ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń, także wtedy, gdy ich ujawnienie nastąpi między końcem roku a zamknięciem ksiąg rachunkowych za dany rok.

W księgach ujęciu podlegają wszystkie osiągnięte przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, bez względu na termin ich zapłaty. W celu zapewnienia zasady współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów i pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczone winny zostać koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres koszty, mimo że ich poniesienie nastąpi w okresie późniejszym.

Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów tworzone są między innymi w związku z obowiązkiem wypłaty w przyszłości świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana.

---

Podsumowując powyższe założenia, utworzenie biernych rozliczeń międzyokresowych na świadczenia pracownicze sprowadza się do tego, że koszt wypłaty tego świadczenia odniesiony jest na wynik finansowy jednostki przez lata zatrudnienia tego pracownika. Natomiast w przypadku, gdyby takiego biernego rozliczenia nie utworzono, koszt wypłaty świadczenia pracowniczego obciążyłby tylko okres, w którym to świadczenie stało się należne.

---

Świadczenia, jakich najczęściej będzie dotyczyło tworzenie biernych rozliczeń, to:

• odprawy emerytalne, rentowe i pośmiertne,
• wynagrodzenia za czas urlopu niewykorzystanego w bieżącym roku,
• nagrody jubileuszowe,
• premie zależne od wypracowanego zysku,
• odprawy z tytułu rozwiązania umów z pracownikami zajmującymi stanowiska kierownicze.

Określając wartość biernych rozliczeń międzyokresowych należy brać jako podstawę ustaleń uregulowania przepisów prawa pracy, ubezpieczeń społecznych oraz wewnątrzzakładowych przepisów prawa pracy, to znaczy regulaminu pracy i wynagradzania oraz układów zbiorowych pracy, jeżeli w danej jednostce takowe obowiązują.

Mimo, że ustawa nakłada obowiązek tworzenia biernych rozliczeń, to jednostka powinna podjąć sama decyzję o stosowanej polityce tworzenia takich odpisów, mając na względzie stosowanie zasady istotności. W sytuacji, gdy obowiązkiem jednostki jest wypłata pracownikowi w myśl postanowień kodeksu pracy jednomiesięcznej odprawy w przypadku przejścia na emeryturę lub rentę, to można założyć, iż nietworzenie rezerw na odprawy emerytalne i rentowe w tym przypadku nie doprowadzi do zniekształcenia wyniku finansowego i złamania zasady istotności. Wyjątkiem od takiego stwierdzenia będzie na pewno sytuacja, gdy w takiej jednostce struktura wiekowa pracowników byłaby + 50 lat, ponieważ ryzyko ilości w skali roku wypłaconych odpraw emerytalnych i rentowych będzie bardzo duże.