Struktura zakupu VAT: przywilej nie obowiązek

Przeczytaj także: Drobni podatnicy VAT: uproszczona ewidencja

Obowiązek stosowania kas fiskalnych wynika z art. 110 ustawy o VAT, który to w ust. 1 mówi, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. W rozporządzeniu wykonawczym do ustawy zostało jednak przewidzianych szereg zwolnień. Najpopularniejszym z nich jest tzw. zwolnienie z uwagi na wysokość obrotów takiej sprzedaży, zgodnie z którym obowiązek stosowania kasy fiskalnej nie dotyczy podatników, których obroty ze sprzedaży na rzecz podmiotów określonych wyżej nie przekroczyły w poprzednim roku kwoty 40 000 zł (o ile wcześnie nie powstał obowiązek ewidencjonowania obrotów przy pomocy kasy fiskalnej). W przypadku podatników rozpoczynających działalność w roku 2010 limit ten został ograniczony do 20 000 zł.

Brak kasy fiskalnej nie zwalnia jednak podatnika z obowiązku rozliczania podatku VAT, w tym przede wszystkim wykazywania VAT należnego od sprzedaży także tej detalicznej. Co do zasady podstawę opodatkowania oraz wysokość podatku należy wykazywać wg rzeczywistej sprzedaży. Ustawodawca przewidział jednak pewną preferencję dla podatników, u których występuje sprzedaż bezrachunkowa, a którzy nie posiadają kas fiskalnych. Została ona określona w art. 84 ustawy o VAT.

Zgodnie z tym przepisem podatnicy świadczący usługi w zakresie handlu, którzy dokonują sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej od podatku lub opodatkowanej według różnych stawek, a nie są obowiązani do prowadzenia ewidencji sprzedaży przy pomocy kas fiskalnych, mogą w celu obliczenia kwoty podatku należnego dokonać podziału sprzedaży towarów w danym okresie rozliczeniowym w proporcjach wynikających z udokumentowanych zakupów z tego okresu, w którym dokonano zakupu. Do obliczenia tych proporcji przyjmuje się wyłącznie towary przeznaczone do dalszej sprzedaży według cen uwzględniających podatek (czyli cen brutto).

Metoda ta zezwala zatem, aby ewidencja sprzedaży zawierała jedynie wartość sprzedaży (utargu) w kwocie brutto. Podatnik musi tutaj jednak prowadzić szczegółową ewidencję nabycia (zakupu), na podstawie której będzie ustalona kwota podatku należnego. VAT należny przy zastosowaniu struktury zakupu ustala się na podstawie metody „w stu”, gdzie wartość utargu traktuje się jako wartość brutto.

Stosowanie tej metody nie jest jednak obligatoryjne a dobrowolne. Co za tym idzie, podatnik sam określa, czy będzie ustalał kwotę podatku należnego na podstawie rzeczywistych obrotów ze sprzedaży opodatkowanej wg różnych stawek VAT czy też na podstawie struktury zakupu. Przy wyborze pierwszego ze sposobów konieczne jest prowadzenie szczegółowej ewidencji sprzedaży, która umożliwi prawidłowe ustalenie wysokości podatku należnego.