Import usług a miejsce prowadzenia działalności

Przeczytaj także: Podatek VAT: stałe miejsce prowadzenia działalności

Rozpatrzmy następującą sytuację: Niemiecki kontrahent wykonał dla polskiego podatnika usługę transportową. Kontrahent ten posiada w Polsce oddział. Na fakturze dokumentującej wykonaną usługę zostały jednak wykazane jedynie zagraniczne dane kontrahenta. Nie został w niej wykazany także podatek VAT. Jak powinien w takiej sytuacji postąpić polski podatnik? Czy od tej transakcji musi wykazać import usług, czy też podatek VAT powinien rozliczyć polski oddział niemieckiego kontrahenta?

W celu odpowiedzi na powyższe pytanie należy przede wszystkim sięgnąć do art. 28b ustawy o podatku VAT, który to określa miejsce świadczenia (opodatkowania) usług. Przepis ten wskazuje, że miejscem tym, w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli jednak usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności. Gdyby natomiast usługobiorca nie posiadał siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności, o których mowa wyżej, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym zwykle prowadzi on działalność lub w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.

Od reguł zawartych we wskazanych wyżej przepisach ustawodawca przewidział kilka wyjątków. Żaden z nich nie ma jednak w naszym przypadku zastosowania.

Należy w związku z tym uznać, iż miejscem świadczenia usług transportu jest miejsce, gdzie nabywca (czyli usługobiorca) posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, a więc w naszym przykładzie terytorium Polski. Tutaj usługę tę należy opodatkować. Pozostaje jeszcze do wyjaśnienia kwestia, kto tego powinien dokonać – kontrahent niemiecki czy podatnik polski?

Art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT mówi, że podatnikami są m.in. osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej a także osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju.

W naszym przykładzie kontrahent z Niemiec posiada w Polsce oddział, w związku z czym posiada tutaj stałe miejsce prowadzenie działalności, a co za tym idzie, art. 17 ust. 1 pkt 4 nie powinien mieć tu\ zastosowania. Obowiązek rozliczenia podatku VAT powinien zatem spoczywać na nim (jako usługodawcy), a nie na podatniku polskim.

Należy jednak pamiętać o pewnym wyjątku zawartym w art. 17 ust. 1a ustawy o VAT, który to mówi, że art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy należy stosować także wtedy, gdy co prawda usługodawca posiada stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju, ale to stałe miejsce prowadzenia działalności nie uczestniczy w danej transakcji.

Jeżeli zatem polski oddział kontrahenta z Niemiec nie uczestniczył przy świadczeniu usługi transportowej na rzecz podatnika polskiego, na tym ostatnim będzie ciążył obowiązek rozliczenia podatku VAT od tej transakcji poprzez wykazanie importu usług.