Zarządzanie przedsiębiorstwem = skala podatkowa

Przeczytaj także: Kontrakt menadżerski to wyższy podatek i składki ZUS

Zagadnienie sporne
NSA przedstawił do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA następujące zagadnienie prawne: "Czy przychody wspólników, o których mowa w art. 5b ust. 2 updof, uzyskiwane po dniu 1 stycznia 2008 roku z udziału w spółce jawnej uzyskującej przychody na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 30c ust. 1 tej ustawy?".

Stanowisko sądu
Przychody wspólników, o których mowa w art. 5b ust. 2 updof uzyskiwane po dniu 1 stycznia 2008 r. z udziału w spółce jawnej uzyskującej przychody na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, nie podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 30c ust. 1 tej ustawy.

Uchwała NSA z dnia 26 kwietnia 2010 r. , II FPS 10/09

Pytanie do eksperta: Czy przypadające na wspólników spółek osobowych przychody tych spółek, uzyskane z umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub umów o podobnym charakterze, mogą być opodatkowanie na zasadach określonych w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem NSA wyrażonym w uchwale z 26 kwietnia br nie. Zagadnienie, które swoją uchwałą rozstrzygnął NSA jest jednak wyjątkowo trudne i złożone. W art. 10 ust. 1 updof zawarty jest katalog źródeł przychodów. Ustawodawca wymienia w nim również działalność wykonywaną osobiście, pozarolniczą działalność gospodarczą. Pojęcie przychodów z działalności wykonywanej osobiście uszczegółowione zostało w art. 13 updof. Do tych przychodów zaliczono przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze. Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, że dotyczy to również przychodów z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej, za wyjątkiem przychodów, które uzyskują osoby będące członkami organów stanowiących osób prawnych, o których mowa w pkt. 7 tego przepisu. Zastrzeżenie to oczywiste w przypadku przedsiębiorców, którzy jako osoby fizyczne prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, staje się przyczyną nieporozumień i źródłem niejasności w przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność w formie spółek osobowych.

Nie sposób przecenić wagi argumentów podniesionych przez NSA w uzasadnieniu podjętej uchwały i jej znaczenia dla zapewnienia jednolitości orzecznictwa. Uważna lektura uzasadnienia nie usuwa jednak dotychczasowych wątpliwości. Wydaje się, że nawet dodatkowo je eksponuje. W uzasadnieniu uchwały znajdujemy odniesienie się do zwrotu normatywnego "działalność wykonywana osobiście", a także znaczenia w języku potocznym tego wyrażenia. Nie sposób nie zgodzić się ze stwierdzeniem Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z 19.07.2007 r., jaki przywołał NSA, o tym że "menedżer jest wobec właściciela osobiście, czyli bez pośrednictwa osób trzecich, odpowiedzialny za zarządzanie powierzonym przedsiębiorstwem...". Problem w tym, że w przypadku umowy zawartej ze spółką jawną odpowiedzialność ta (art. 22 § 2 uksh) z mocy prawa obejmuje wszystkich wspólników. Bez wpływu na tą sytuację pozostają rozważania na temat korzystania przy wykonywaniu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem (lub o podobnych charakterze) z pomocy współpracowników lub innych podmiotów. Także pozostałe poglądy zaprezentowane w uchwale NSA budzą istotne wątpliwości. W szczególności niezrozumiały jest wywód NSA na temat braku możliwości zawarcia przez spółkę osobową umowy, o której mowa w art. 13 pkt. 9 updof. W świetle przepisów art. 22 i dalszych uksh stwierdzenie uzasadnienia uchwały NSA "Dlatego, gdy w zwrocie tym wskazuje się na umowy zawierane w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika, to chodzi wyłącznie o osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą na przykład w formie spółki jawnej oraz ich przychody."

Trudno oprzeć się wrażeniu, że uchwała NSA została podjęta z pominięciem praktyki gospodarczej. Jak bowiem rozliczyć przychody, jakie uzyskało np. czterech wspólników prowadzących przedsiębiorstwo spółki jawnej, gdy ich przychody z udziału w tej spółce są równe (po 25 %), a źródłem uzyskanych przychodów w 80 % są przychody z umowy o zarządzanie, a pozostałe 20 % to przychody ze świadczenia innych usług. Można sobie wyobrazić jeszcze sytuację, że przychody z umowy o zarządzanie uzyskało dwóch wspólników i to niekoniecznie przy równym wkładzie pracy, a także to, że poniesione koszty uzyskania nie odnoszą się wprost proporcjonalnie do uzyskiwanych przychodów (różna i zmienna w czasie rentowność poszczególnych działalności). Przyjmując, że mamy do czynienia z przychodami z działalności gospodarczej sprawa jest prosta. Próba zastosowania uchwały NSA do takiej sytuacji i rozliczenie wspólników natrafia - w ocenie autora - na nieprzezwyciężalną przeszkodę. Wszystkie przeszkody jednak znikają, jeżeli przyjmiemy, że efektem uchwały NSA ma być niemożność zawarcia umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem (lub umowy o podobnym charakterze) przez spółki osobowe. Biorąc pod uwagę, że taka możliwość nie była dotychczas kwestionowana, również w orzecznictwie, nie wydaje się, żeby to miało być głównym przedmiotem i skutkiem uchwały.


Magazyn „Orzecznictwo Podatkowe” co miesiąc prezentuje ważne orzeczenia i komentarze podatkowe. Znajdziesz tu praktyczne rady jak zminimalizować ryzyko, że urząd skarbowy podważy Twoje decyzje oraz poznasz argumenty, które pozwolą Ci wygrać z fiskusem.