Kiedy kara umowna w koszty firmy?

Przeczytaj także: Czy karę umowną za zerwanie nieopłacalnej umowy można zaliczyć do kosztów podatkowych?

Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z 15 stycznia 2010 r. (sygn. III Sa/Wa 1265/09) kara umowna za odstąpienie od kontraktu może w pewnych okolicznościach być zaliczona do kosztów podatkowych. Warunkiem zaliczenia kary do kosztów jest uzasadnienie ekonomiczne odstąpienia od umowy.

Stan faktyczny
Spółka zawarła umowę z innym podmiotem należącym do tej samej grupy kapitałowej. Na mocy tej umowy zobowiązała się do wniesienia aportem nieruchomości do spółki celowej, a następnie do sprzedaży za określoną cenę udziałów objętych w zamian za aport. W wyniku przekształceń kapitałowych strony umowy przestały należeć do tej samej grupy kapitałowej. Jednocześnie ceny nieruchomości wzrosły do tego stopnia, że dla spółki korzystniejsze okazało się odstąpienie od powyższej umowy i zapłacenie kary umownej.

Argumentacja podatnika
Spółka złożyła więc wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, w którym argumentowała, że z przeprowadzonych kalkulacji wynika, że niewykonanie zobowiązań wynikających z umowy pozwoli na osiągnięcie dochodu znacząco wyższego od dochodu, który zostałby osiągnięty w przypadku ich wykonania, nawet jeżeli zapłaci przewidzianą w umowie karę. Zatem uznała, że będzie mogła zaliczyć kwotę kary umownej do kosztów uzyskania przychodów.

Niekorzystna interpretacja organu podatkowego
Organ podatkowy zajął przeciwne stanowisko stwierdzając, że zapłata wspomnianej kary pieniężnej nie jest ponoszona w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu.

Korzystne stanowisko WSA
Spółka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA uchylił interpretację i podkreślił, że nie ma przepisu, który wykluczałby możliwość zaliczenia kary umownej do kosztów uzyskania przychodów.

Jeżeli zatem wydatek taki został poniesiony przez podatnika ze względu na zmianę sytuacji gospodarczej w celu zwiększenia przychodów bądź zabezpieczenia źródła przychodów w przyszłości, należy go zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Stwierdził także, że skoro zapłata kary w celu odstąpienia od umowy i korzystniejszego zadysponowania majątkiem jest ekonomicznie uzasadniona, to organ nie może kwestionować zakwalifikowania kwoty zapłaconej kary jako kosztu uzyskania przychodów.

Komentarz eksperta
Kary umowne są instytucją prawa cywilnego i na gruncie prawa podatkowego ustawodawca uznał, że możliwość ich zaliczania do kosztów uzyskania przychodów powinna być ograniczona. Słuszność tych reglamentacji nie budzi wątpliwości, jeżeli uwzględni się możliwość nadużyć, które skutkując zawyżaniem kosztów uzyskania przychodów przełożyłyby się na zaniżanie dochodów.

Do zagadnienia kar umownych odnoszą się:

• art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.) i
• art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).