Kłopotliwe pakiety medyczne

Przeczytaj także: Pakiety medyczne: zaliczka na podatek i składki ZUS

W liście do Jacka Rostowskiego, ministra finansów i Jolanty Fedak, minister pracy i polityki społecznej przedsiębiorcy z Lewiatana piszą, że w dniu 24 maja 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę (II FPS 1/10) wskazującą, iż wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią dla pracowników, którzy mają uprawnienie do ich wykorzystania, przychód z nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy.

Finansowanie pracownikom zbiorczych pakietów zdrowotnych stało się już jednym ze standardów świadczeń pozapłacowych, dlatego też wskazana uchwała będzie miała znaczący wpływ na dotychczasowe jak i przyszłe zasady podatkowego rozliczania tych świadczeń. W związku z powyższym Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan zwróciła się do Ministerstwa Finansów o podjęcie stosownych kroków legislacyjnych mających na celu złagodzenie negatywnych konsekwencji orzeczenia.

Dotychczasowe orzecznictwo sądowe i stanowisko organów podatkowych
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PDOF) stanowi przykład aktu prawnego, którego gruntowna nowelizacja jest zabiegiem koniecznym i oczekiwanym przez wiele środowisk. Z punktu widzenia adresatów norm podatkowych istotnym jest, aby przepisy określające wszystkie elementy zobowiązania podatkowego nie pozostawiały wątpliwości co do zakresu sfery opodatkowania. Widocznym znakiem braku realizacji takiego postulatu jest problematyka rozliczeń pakietów medycznych finansowanych przez pracodawców. Pomimo tego, iż przepis art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF nie uległ zmianie na przestrzeni blisko 20 lat od czasu uchwalenia tej ustawy, był on przedmiotem przeciwstawnych interpretacji co do rozciągnięcia jego zakresu również na pakiety medyczne.

W piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 7 stycznia 1998 r. (PO 3-7301/722-770/WK/970) stwierdzono, iż za przychód ze stosunku pracy nie uznaje się świadczeń związanych z innymi usługami leczniczymi, jeśli określenie ich wysokości na poszczególnego pracownika nie jest możliwe, np. w przypadku gdy pracodawca wydatki te pokrywa w formie ryczałtu bez względu na to, czy pracownik korzysta ze świadczeń leczniczych, czy też z nich nie korzysta". Tezy płynące z przedmiotowego pisma były podzielane przez następne lata przez organy podatkowe. Niemniej jednak od blisko 4 lat obserwuje się tendencje do gruntownej zmiany podejścia fiskusa w tym zakresie.

Przykładem niekonsekwencji organów podatkowych są następujące pisma wydane przez Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie na przestrzeni 9 miesięcy:

• Sama możliwość skorzystania ze świadczenia nie stanowi wartości otrzymanych nieodpłatnych świadczeń. Zatem przedmiotowe świadczenia za usługi medyczne opłacane przez Spółkę "X" na rzecz pracowników (i innych osób objętych umową) w formie ryczałtowej, nie stanowią przychodu dla tych osób (Interpretacja z dnia 8 lutego 2006 r., sygn. 1471/DPF/415-121/05/ML);
• Będąc osobą uprawnioną do świadczeń medycznych objętych pakietem, pracownik w danym miesiącu może np. nie skorzystać z żadnych usług lub też skorzystać z usług o faktycznej wartości daleko wykraczających poza odpłatność ryczałtową. Ilość faktycznie wykorzystanych usług przez pracownika, nie wpływa na wysokość odpłatności ustalonej w sposób ryczałtowy (Interpretacja z dnia 23 listopada 2006 r., sygn. 1471/DPF/415-84/06/ML).

Podobny brak spójnego podejścia do prezentowanej problematyki odzwierciedlony został również na poziomie orzecznictwa sądów administracyjnych. Przykładem są wyroki wydawane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Z jednej strony Sąd ten uznał, iż pakiety medyczne wykupione na rzecz pracowników przez pracodawcę stanowią przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z nieodpłatnego świadczenia ze stosunku pracy (przykładowo wyrok z dnia 15 grudnia 2009 r., sygn. III SA/Wa 1015/09; wyrok z dnia 24 listopada 2009 r., sygn. III SA/Wa 872/09). Z drugiej strony nie brakowało rozstrzygnięć przeciwnych (przykładowo, wyrok z dnia 2 lutego 2010 r., sygn. III SA/Wa 1846/09; wyrok z dnia 27 kwietnia 2009 r., sygn. III SA/Wa 11/09).

Skala problemu
Pakiety medyczne stanowią jedną z najpopularniejszych zachęt pozapłacowych, które pozytywnie wpływają na wizerunek pracodawcy. Powyżej zarysowane rozbieżności występujące zarówno w rozstrzygnięciach organów podatkowych, jak i wyrokach sądów administracyjnych powodowały, że pracodawcy oferujący tego typu pakiety musieli się zmierzyć z dużą skalą różnych problemów.