Leasing operacyjny: VAT a koszty firmy

Przeczytaj także: Samochód osobowy w leasingu: wcześniejszy wykup

Ustawodawca ograniczył prawo do odliczenia podatku naliczonego nie tylko z tytułu zakupu składników majątku, jakimi są samochody osobowe. Te same zasady mają zastosowanie bowiem do ich leasingu, najmu czy dzierżawy.

Przypomnijmy, w takiej sytuacji kwotę podatku naliczonego stanowi 60 % kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów w taki sposób, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może przekroczyć kwoty 6 000 zł (art. 86 ust. 7 ustawy o VAT).

W związku z powyższym w przypadku leasingu samochodu osobowego z każdej faktury dokumentującej raty leasingowe (bądź też inne płatności) podatnik może odliczyć jedynie 60% podatku naliczonego i to tylko do osiągnięcia pułapu 6 000 zł. Powyżej tego limitu VAT odliczany być nie może. Nie oznacza to jednak, iż w żaden sposób nie będzie on wpływał na rozliczenia podatkowe leasingobiorcy – pomniejszy on bowiem podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.

Co do zasady podatek od towarów i usług nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Mówi o tym art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Od tej reguły ustawodawca przewidział jednak pewne wyjątki. Jeden z nich, zawarty w art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a) updof mówi, że podatek naliczony stanowi koszt podatkowy:

• jeżeli podatnik zwolniony jest od podatku od towarów i usług lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku od towarów i usług,
• w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej

W przypadku leasingu operacyjnego przedmiot leasingu nie stanowi środka trwałego leasingobiorcy, a u leasingodawcy. W naszym przypadku mamy do czynienia z przesłankami wynikającymi z drugiego punktu. Co za tym idzie, niepodlegający odliczeniu podatek VAT od opłat leasingowych dotyczących samochodu osobowego może być uznany za koszt uzyskania przychodów w podatku dochodowym.

Wydawałoby się zatem, że wszystko jest już jasne, jednak nic bardziej mylnego. Konieczne jest bowiem określenie jeszcze, w którym momencie nieodliczony VAT stanowi koszt. O ile problemu z tym związanego nie ma z ratami leasingowymi, tak sytuacja nie jest do końca jasna przy opłacie wstępnej (czynsz inicjalny). Dlaczego?

Otóż powyższe stanowi niewątpliwie koszt inny niż bezpośrednio związany z uzyskaniem przychodów. Co za tym idzie, jest potrącalny w dacie jego poniesienia (art. 22 ust. 5c updof). Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się natomiast dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (art. 22 ust. 5d updof). Jednakże jeżeli koszty inne niż bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodu dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, stanowią one koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (art. 22 ust. 5c zdanie drugie updof).

Trzeba się zatem zastanowić, czy nieodliczony podatek VAT należy odnosić w ciężar kosztów tak samo jak pozostałe wydatki pośrednio związane z uzyskaniem przychodu firmy? Jeżeli tak, to czy prawidłowym jest rozłożenie w czasie odnoszenia w ciężar kosztów nieodliczonego podatku VAT od opłaty wstępnej?

Przypomnijmy, iż mamy nadal spory zamęt w zakresie odnoszenia w ciężar kosztów wydatku poniesionego na opłatę wstępną leasingu. Organy podatkowe stoją tutaj na stanowisku, że opłata ta powinna być rozliczana w czasie, proporcjonalnie do długości okresu, na jaki została zawarta umowa. Co innego orzekają sądy. Te uznają bowiem, iż należy ją odnieść w ciężar kosztów jednorazowo w dacie jej poniesienia. Bezpieczniejszym rozwiązaniem (które nie naraża nas na spór z fiskusem) jest zastosowanie się do pierwszej metody. A co z podatkiem VAT?

Z braku odmiennych reguł (art. 23 ust. 1 pkt 23 lit. a) updof mówi bowiem jedynie o sytuacjach, gdy jest możliwe ujęcie VAT-u w kosztach, a nie w którym momencie tego dokonać), zdaniem autora, takie same zasady należy stosować przy odnoszeniu w ciężar kosztów nieodliczonego podatku od towarów i usług od wstępnej opłaty leasingowej. Jeżeli zatem podatnik zdecyduje się wydatek z tytułu tej opłaty ująć w kosztach jednorazowo, tak samo powinien postąpić z podatkiem VAT. Jeżeli natomiast będzie ją rozliczał proporcjonalnie przez cały okres trwania umowy, także nieodliczony podatek VAT od tej opłaty powinien odnosić w ciężar kosztów w czasie.

Powyższego zmartwienia nie mają podatnicy prowadzący księgę podatkową metodą uproszczoną. Tutaj bowiem o potrąceniu kosztów pośrednich decyduje data wystawienia dokumentu, na podstawie którego wydatek taki zostanie ujęty w księdze (tutaj data wystawienia faktury VAT).