Usługi doradcze a rozliczenie VAT

Przeczytaj także: Usługi związane z nieruchomościami w podatku VAT

Z dniem 01 stycznia 2010 r. w sposób zasadniczy ustawodawca zmienił zasady ustalania miejsca świadczenia usług (czyli wskazywania kraju, w którym podlegają one opodatkowaniu). Stare art. 27 i 28 zastąpiły art. 28a – 28o ustawy o VAT.

Zgodnie z nowymi regulacjami (art. 28b ustawy o VAT), co do zasady miejscem świadczenia usług w przypadku ich świadczenia na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli jednak usługi te są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności.

Gdyby natomiast usługobiorca nie posiadał siedziby, stałego miejsca zamieszkania czy stałego miejsca prowadzenia działalności, o których mowa wyżej, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym zwykle prowadzi on działalność lub w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.

Tak jest w przypadku świadczenia usług dla podatników. Z koeli w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (art. 28c ustawy o VAT), miejscem ich świadczenia jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Analogicznie jak ma to miejsce wyżej, gdy usługi te są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności usługodawcy znajdującego się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności, a gdyby usługodawca nie posiada siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym zwykle prowadzi on działalność lub w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.

Wyżej wskazane przepisy art. 28c ustawy należy stosować także w przypadku świadczenia usług na rzecz podatników, gdy są one przeznaczone na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych lub członków stowarzyszenia.

W przypadku usług doradczych, poza przytoczonymi przepisami, trzeba wziąć pod uwagę dodatkowo art. 28l ustawy o podatku od towarów i usług, który to mówi, że w przypadku świadczenia m.in. tego typu usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, którzy mają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu poza terytorium Wspólnoty, miejscem ich świadczenia jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu.

Zestawiając przytoczone przepisy dochodzimy do wniosku, że w przypadku świadczenia przez polskiego podatnika usług doradczych:

• na rzecz podatników, miejscem ich świadczenia jest zawsze kraj usługobiorcy (odpowiednio jego siedziby, zamieszkania, stałego prowadzenia działalności gospodarczej czy też zwykłego prowadzenia działalności lub pobytu – patrz przytoczony wyżej art. 28b ustawy), bez względu na to, jakie to państwo (usługi nieopodatkowane w Polsce)
• na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (przede wszystkim dla tzw. osób prywatnych, czyli nieprowadzących działalności gospodarczej), które mają siedziby, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w innym kraju Unii – jest kraj usługodawcy (czyli Polska)
• na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, które mają siedziby, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu poza terytorium UE – jest kraj usługobiorcy (usługa nieopodatkowana w Polsce).

Dodajmy, że art. 28a ustawy mówi, iż na potrzeby określenia miejsca świadczenia przy świadczeniu usług

1. ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:
   a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą w myśl przepisów o VAT lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z wyłączeniem organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane (oprócz czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych),
   b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.