Usługi ciągłe: moment powstania przychodu

Przeczytaj także: Faktura za usługi ciągłe a podatek VAT i dochodowy

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanym podatkiem VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek VAT (art. 14 ust. 1 updof).

Data powstania przychodu została natomiast określona w art. 14 ust. 1c updof. Należy przez nią rozumieć co do zasady dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności

Jeżeli natomiast strony ustalają, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku (art. 14 ust. 1e updof).

Okresem rozliczeniowym może tutaj być miesiąc, kwartał czy rok. To, który okres jest właściwy, zależy od sformułowań zawartych w umowie. W przypadku usług księgowych jest to z reguły miesiąc (ze względów praktycznych). Należy przy tym zaznaczyć, iż nie musi to być stricte miesiąc kalendarzowy. Można bowiem przyjąć, iż np. jest to okres od 21. dnia danego miesiąca do 20. dnia miesiąca następnego.

Świadcząc usługi stałej obsługi księgowej przyjęcie powyższego okresu wydaje się być także uzasadnione aspektem typowo podatkowym. Do tego dnia należy bowiem wykonać księgowania w podatku dochodowym, obliczyć zobowiązanie podatkowe i wpłacić należny podatek. Z punktu widzenia rozliczenia podatków innym takim dniem może być także np. 25 dzień danego miesiąca (termin rozliczenia podatku VAT).

Nic przy tym nie stoi na przeszkodzie, aby przyjąć tutaj także stricte miesiąc kalendarzowy, co w większości przypadków ma zapewne miejsce. Niezależnie jednak od tego, który dzień danego miesiąca zostanie przyjęty jako zakończenie takiej usługi, i tak nie ulegnie zmianie okres, w którym należy wykazać przychód podatkowy z tego tytułu – jak bowiem mówi przytoczony wyżej art. 14 ust. 1e updof, będzie to ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie bądź na fakturze (a te mieszczą się w danym miesiącu). Dodajmy w tym miejscu, iż jeżeli strony ustalą w umowie jedynie, że przyjmują miesięczny okres rozliczeniowy (bez wskazania konkretnego dnia), to powyższe traktuje się jako miesiąc kalendarzowy.

Co jednak w sytuacji, gdy strony nie określiły, w jakich okresach jest rozliczana taka usługa?
W takim przypadku prawidłowe wydaje się być zastosowanie ogólnej reguły zawartej w opisanym wyżej art. 14 ust. 1c updof.

Przykład

W listopadzie 2009 r. biuro rachunkowe świadczyło usługi księgowe na rzecz przedsiębiorcy – księgowało dowody oraz ustaliło należne zobowiązania podatkowe za październik 2009 r. Faktura VAT za te usługi została wystawiona 26 listopada 2009 r. Przedsiębiorca dokonał zapłaty za nią natomiast 7 grudnia 2009 r. W zależności od postanowień zawartej umowy

• jeżeli przyjęto w niej miesięczny okres rozliczeniowy, przychód podatkowy z tytułu usług biura powstanie w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, tj. 30 listopada 2009 r. Nie ma tutaj znaczenia data zapłaty czy wystawienia faktury
• jeżeli nie wskazano, w jakich okresach rozliczeniowych usługa ta jest rozliczana, przychód podatkowy z tytułu usług biura powstanie 26 listopada 2009 r., tj. data wystawienia faktury, jako że jest ona wcześniejsza od daty zapłaty

Nie jest tutaj także istotne to, za który miesiąc dokonywane są czynności księgowe.

Identyczne uregulowania omawianej wyżej kwestii zawiera ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (patrz art. 12 ust. 3c).