Zobowiązania podatkowe: termin przedawnienia

Przeczytaj także: Przedawnienie zobowiązania podatkowego w podatku VAT

Stanowisko sądu
Sąd zgodził się, że prawo do złożenia korekty istnieje dopóty, dopóki zobowiązanie podatkowe za dany rok nie uległo przedawnieniu. Stwierdził jednak, że w treści art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej mowa jest o zobowiązaniu podatkowym, więc nie znajduje on zastosowania w przypadku, gdy nie został wykazany podatek do zapłaty. Skoro w związku z zastosowaniem odliczeń od podatku nie wystąpiło u podatnika zobowiązanie podatkowe za 2001 r. (podatek do zapłaty za ten rok wyniósł 0), to nie mogło ono wygasnąć przez przedawnienie.
Wyrok WSA w Kielcach z dnia 30 lipca 2009 r., I SA/Ke 177/09

Komentarz eksperta:
Wyrok dotyczy zagadnienia niezwykle kontrowersyjnego: zakresu zastosowania art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej. Przepis ten odnosi się wprost jedynie do zobowiązania podatkowego. Takie jego brzmienie nasuwa wątpliwość, czy dotyczy on również przypadków, gdy podatnik wykazał wynik podatkowy inny niż podatek do zapłaty (w podatkach dochodowych - m.in. rozpoznał stratę lub dochód w wysokości niepowodującej powstania zobowiązania podatkowego). Właśnie taka sytuacja miała miejsce w sprawie, w której zapadł komentowany wyrok.

Sąd udzielił odpowiedzi przeczącej na postawione wyżej pytanie. W niniejszej sprawie takie rozstrzygnięcie działało na korzyść podatnika - przesądziło o możliwości skorygowania przez niego deklaracji (zeznania). W planie ogólnym jednakże implikuje ono możliwość bezterminowego kwestionowania przez organy skarbowe rozliczenia podatników, którzy - ze względu na mechanizm danego podatku - w okresie rozliczeniowym wykazali nie zobowiązanie podatkowe (podatek do zapłaty), lecz wartość o innym charakterze.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę na uchwałę NSA (sygn. I FPS 9/08) z dnia 29 czerwca 2009 r., według której art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej ma zastosowanie również do należności z tytułu nienależnego zwrotu podatku VAT. Uchwała ta dotyczy bezpośrednio i ma moc wiążącą jedynie w odniesieniu do zwrotu podatku (jak podano w jej sentencji). Jest jednak oczywiste, że zawarte w niej rozważania nie są bez znaczenia dla innych przypadków z omawianej grupy, dotąd będących przedmiotem istotnych rozbieżności w orzecznictwie.

W uchwale NSA zdecydował się przełamać literalne brzmienie art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej. W uzasadnieniu wskazał m.in., że ze względu na konstytucyjną zasadę równości wobec prawa "zasady wygasania poprzez przedawnienie wierzytelności wynikających z obowiązku podatkowego w danym podatku powinny być określone dla wszystkich podatników danego podatku w sposób jednolity". "Nieograniczone w czasie prawo kwestionowania deklaracji podatkowych" uznał za sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego, a przede wszystkim z wynikającą z tej reguły zasadą pewności prawa i bezpieczeństwa prawnego.

Otwarte pozostaje pytanie, na ile - w imię spójności stanowiska - uwagi te można odnieść do przypadku, gdy wykroczenie poza literalne brzmienie art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej ogranicza w czasie nie działania administracji skarbowej, lecz prawo do korekty przysługujące samemu podatnikowi. Co do zasady, ważne względy przemawiają przeciwko takiemu odczytaniu tego przepisu. Dodatkowo w stanie faktycznym, na gruncie którego zapadł komentowany wyrok, występują szczególne okoliczności, które tym bardziej przemawiają za uznaniem korekty za dopuszczalną.

Co jednak ważne, analizy tego zagadnienia zupełnie zabrakło w komentowanym wyroku wydanym przecież już po podjęciu uchwały przez NSA. Samo w sobie zasługuje to na krytykę.

Jedno jest pewne - treść art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej wymaga pilnej interwencji ustawodawcy.


Magazyn „Orzecznictwo Podatkowe” co miesiąc prezentuje ważne orzeczenia i komentarze podatkowe. Znajdziesz tu praktyczne rady jak zminimalizować ryzyko, że urząd skarbowy podważy Twoje decyzje oraz poznasz argumenty, które pozwolą Ci wygrać z fiskusem.