Zakaz konkurencji: odszkodowanie a koszty firmy

Przeczytaj także: Czy koszty związane z rozwiązaniem umowy za porozumieniem stron można zaliczyć do KUP w podatku CIT?

Przypomnijmy, w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (art. 101¹ Kodeksu pracy).

Umowa taka zabezpiecza interesy pracodawcy przed konkurencją. Jeżeli wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie poniesie on szkodę, może dochodzić od pracownika jej wyrównania.

Umowy takie są zawierane jednak nie tylko podczas trwania stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 101², pracodawca i pracownik mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, gdy ten drugi ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Umowa taka jest zawierana na czas określony.

Poza powyższym, w umowie o zakazie konkurencji zawiera się także informacje o wysokości odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy z tego tytułu. Nie może być ono niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie takie może być wypłacane w miesięcznych ratach. Nic nie stoi także na przeszkodzie, aby wypłacić je w pełnej wysokości w dniu zakończenia stosunku pracy.

Rodzi się tu zatem pytanie, czy odszkodowanie to będzie kosztem podatkowym pracodawcy? Wszak były pracownik nie będzie świadczył już na jego rzecz pracy, a co za tym idzie – nie będzie się bezpośrednio przyczyniał do przychodów firmy?

Odpowiadając na to pytanie należy sięgnąć do definicji kosztów uzyskania przychodów zawartych w ustawach o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 22 ust. 1) jak i od osób prawnych (art. 15 ust. 1).

Zgodnie z nimi kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem tych, które zostały wymienione w zamkniętym katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu (odpowiednio art. 23 updof i art. 16 ust. 1 updop).

Z powyższej definicji wynika, iż dany wydatek nie musi przekładać się bezpośrednio na osiąganie przychodu, aby uznać go za koszt. Może on bowiem służyć także zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów. Obecnie bardzo ważną rolę w działalności firm odgrywa ochrona jej wewnętrznych informacji (np. strategia rozwoju, proces technologiczny, wypracowane metody działania itp.). Ich wypływ na zewnątrz może przyczynić się nie tylko do spadku przychodów firmy, ale także niekiedy nawet do jej upadłości. Stąd też wszelkie wydatki tego typu służą zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów, a co za tym idzie, stanowią koszty uzyskania przychodu. Należy do nich zaliczyć m.in. odszkodowania wypłacane posiadającym powyższą wiedzę ex-pracownikom z tytułu zawarcia z nimi umowy o zakazie konkurencji.

Odszkodowania takie nie znalazły się także w katalogu wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów.