Zaliczka: faktura VAT a obowiązek podatkowy

Przeczytaj także: Zaliczka, zadatek, kaucja a zobowiązanie w podatku VAT

Zgodnie z ogólną regułą zawartą w art. 19 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, przy czym jeżeli powyższe czynności powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w siódmym dniu licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Nieco inaczej jest w przypadku zaliczek. Jak bowiem wskazuje art. 19 ust. 11 ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Z kolei przepisy w zakresie wystawiania faktur VAT, w tym m.in. terminów, w których dokumenty te powinny być wystawione, znalazły się w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Tutaj w § 10 ust. 1 ustawodawca wskazała, iż jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy. Fakturę taką wystawia się również nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi każdą kolejną część należności.

W powyższych przepisach można zauważyć pewną niekonsekwencję ustawodawcy. Ogólna zasada bowiem wskazuje, iż w przypadku sprzedaży towarów i usług, obowiązek podatkowy co do zasady powstaje z chwilą wystawienia faktury VAT czynności te dokumentujące, o ile zostanie ona wystawiona w siedmiodniowym terminie. Tutaj warto dodać, iż przepisy powołanego wyżej rozporządzenia wskazują również, iż co do zasady fakturę VAT wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usług (§9 ust. 1 rozporządzenia). Jak zatem wynika z powyższego, przepisy te są ze sobą skorelowane.

Tego samego nie można powiedzieć o przepisach określających moment powstania obowiązku podatkowego i wystawienia faktury w przypadku zaliczek. Tutaj bowiem ustawa wyraźnie wskazuje, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania takiej zaliczki. Fakturę VAT natomiast należy wystawić w terminie 7 dni licząc od dnia jej otrzymania. Co za tym idzie, faktura taka może być wystawiona (mimo zachowania ustawowych terminów) w innym okresie, niż powstał obowiązek podatkowy.

Z sytuacją taką mamy do czynienia w przykładzie podanym we wstępie. Przedsiębiorca otrzymał zaliczkę 30 marca 2009 r. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług z tym dniem powstał u niego obowiązek podatkowy. Co za tym idzie, zaliczka ta wpłynie na wysokość podstawy opodatkowania oraz podatku należnego za marzec 2009 r. Fakturę VAT z tego tytułu wystawił natomiast 2 kwietnia 2009 r. Postępowanie to jest jak najbardziej zgodne z prawem – miał on bowiem na wystawienie faktury 7 dni licząc od dnia, w którym otrzymał zaliczkę. Wystawienie tej faktury jednak nie będzie miało wpływu na wysokość zobowiązania w podatku VAT – obowiązek z tytułu tej zaliczki powstał bowiem w miesiącu poprzednim.