Zamiana darowanej nieruchomości a podatek od darowizny

Przeczytaj także: Ulga mieszkaniowa a sprzedaż i zakup mieszkania

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W zapytaniu podatniczka wskazała, że w 2005 r. w formie darowizny nabyła od rodziców własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze własnościowe prawo do miejsca postojowego. Skorzystała tutaj z ulgi w podatku od spadków i darowizn zawartej w art. 16 tej ustawy (ulga mieszkaniowa). Spełniała bowiem wszelkie warunki wymagane ustawą przy jej stosowaniu. Notariusz pobrał jedynie przysługujący podatek od wartości spółdzielczego własnościowego prawa do miejsca postojowego. W 2008 r. podatniczka zawarła związek małżeński planując powiększenie rodziny. Postanowiła tym samym zamieć posiadane mieszkanie na dom jednorodzinny. Dopłata do wartości domu ma być sfinansowana z kredytu bankowego. Przesłankami uzasadniającymi powyższą zamianę są natomiast: zmiana sytuacji rodzinnej, zawarcie związku małżeńskiego, planowanie powiększenia rodziny, zapewnienie warunków do wychowania dzieci, stworzenie warunków do rozwoju zawodowego i dalszego doskonalenia. Podatniczka jest psychologiem, psychoterapeutą z otwartą specjalizacją psychologii klinicznej, a jej mąż informatykiem zajmującym się administracją sieci i baz danych. W związku z tym wystosowano zapytanie, czy w opisanej sytuacji podatniczka zachowa prawo do ulgi w podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawczyni zamierza zamienić otrzymane w dniu 19.02.2005 r. w drodze darowizny od rodziców spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego na dom jednorodzinny.

Do opisanego zdarzenia przyszłego mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w dniu nabycia mieszkania, tj. 19.02.2005 r.

Zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Przy czym obie przesłanki muszą wystąpić łącznie.

W świetle przytoczonego wyżej art. 16 ust. 7 ustawy, podstawą uzasadniającą zbycie lokalu może być jedynie wyjątkowa sytuacja życiowa podatnika, która powoduje konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania.

Konieczność w rozumieniu art. 16 tejże ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdy chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany.

Ustawodawca stwierdził, że jedynie „uzasadniona konieczność” zmiany warunków mieszkaniowych pozwala na zachowanie prawa do przewidzianej w art. 16 ust. 1 ulgi. Nie wystarcza zatem dla spełnienia tej przesłanki zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych. Stosując wykładnię językową, pojęcie „konieczność” oznacza nieodzowność, przymus lub, że coś jest nieuchronne, nie dające się uniknąć. Zatem konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik.

Z koniecznością mamy do czynienia przykładowo, jeżeli warunki mieszkaniowe wymagają poprawy. Za konieczność można uznać stan zdrowia podatnika, jeśli w sposób oczywisty utrudnia lub uniemożliwia realizację potrzeb mieszkaniowych w lokalu nabytym w drodze darowizny, a także trudna sytuacja życiowa, rodzinna, która wymaga poprawy, zmiany.

Zmiana sytuacji rodzinnej, zawarcie związku małżeńskiego, planowanie powiększenia rodziny, zapewnienie warunków do wychowania dzieci, stworzenie warunków do rozwoju zawodowego i dalszego doskonalenia nie spełniają dyspozycję art. 16 ust. 7 ustawy, a więc uzasadnienia konieczności zmiany warunków mieszkaniowych. Oznacza to, iż zamiany mieszkania na dom, nie można uznać za uzasadnioną konieczność zmiany warunków mieszkaniowych.

Biorąc pod uwagę argumentację przedstawioną we wniosku należy stwierdzić, iż w sytuacji Wnioskodawcy nie zachodzi uzasadniona konieczność zmiany warunków mieszkaniowych, wymagana przepisem art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn dla zachowania ulgi mieszkaniowej, pomimo zamiaru zbycia nabytego w drodze spadku lokalu mieszkalnego przed upływem 5 lat.

Reasumując stwierdza się, iż w przypadku zamiany lokalu mieszkalnego na dom Wnioskodawczyni utraci prawo do ulgi z tytułu zamieszkiwania, ponieważ nie zostanie spełniony pierwszy z warunków do zachowania ulgi, tj. konieczność zmiany warunków mieszkaniowych. Spełnienie drugiego warunku, tj. nabycie domu nie później niż w ciągu 6 m-cy od dnia zbycia lokalu nie będzie miało wpływu na zachowanie ww. ulgi, gdyż powyższe przesłanki muszą wystąpić łącznie.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów