Nadpłata przyznana przez urząd a zaległości podatkowe

Przeczytaj także: Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty i zwrotu podatku

Zagadnienie sporne

Decyzją naczelnika urzędu skarbowego, po rozpatrzeniu wniosku podatnika, stwierdzono nadpłatę w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych pobranym z tytułu dyskonta od obligacji Skarbu Państwa nabytych w drodze spadku. W związku z tym naczelnik US przekazał na rachunek bankowy podatnika nadpłatę wynikającą z powyższej decyzji. Dyrektor izby skarbowej, po rozpatrzeniu złożonego przez podatnika odwołania, uchylił w całości decyzję naczelnika i odmówił stwierdzenia nadpłaty. Upomnieniem naczelnik US wezwał podatnika do uregulowania powyższej należności wraz z należnymi odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia.

Stanowisko sądu

Po pierwsze – skarżący nie wykazywał nadpłaty w zeznaniu. Podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu dyskonta od obligacji Skarbu Państwa nabytych w drodze spadku został pobrany i wpłacony przez płatnika. Skarżący zakwestionował zasadność pobrania przez płatnika tego podatku i złożył, w trybie art. 75 § 1 op, wniosek o stwierdzenie nadpłaty w tym podatku. Po drugie – nadpłata ta wynikała z decyzji wydanej przez organ podatkowy. Zatem w sprawie nie mógł mieć zastosowania przepis art. 52 § 1 pkt 2 op, gdyż dotyczy on zwrotu podatku, a nie nadpłaty. Przez zwrot podatku rozumie się zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o VAT, a także inne formy zwrotu podatku przewidziane w przepisach prawa podatkowego. Decyzja, na mocy której wypłacono skarżącemu kwotę, stwierdzała nadpłatę. Brak jest zatem podstaw do traktowania przedmiotowej należności na równi z zaległością podatkową.

Wyrok WSA z dnia 8 sierpnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 1308/08

KOMENTARZ EKSPERTA

Sąd w komentowanym orzeczeniu wskazał, iż konsekwencje błędów popełnionych przez organy podatkowe nie mogą znajdować odzwierciedlenia w powstaniu dodatkowych kosztów po stronie podatnika. Tym samym jeżeli organ podatkowy sam najpierw podatek zwrócił, a następnie żądał jego zapłaty, to mimo faktycznego korzystania przez podatnika przez ten czas z otrzymanych środków brak jest podstaw do zapłaty odsetek. Przepisy op, na które powoływały się organy podatkowe, w bardzo szerokim zakresie definiują pojęcie zaległości podatkowej (art. 51 i 52 op), odnosząc ją również do nadpłaty w rozumieniu art. 72 op. Taka ich redakcja prowadzi do istotnych trudności pomiędzy rozróżnieniem takiej wpłaty lub otrzymanych przez podatnika środków, które w konsekwencji obowiązku ich zwrotu nie stanowić będą zaległości objętej koniecznością naliczenia i zapłaty odsetek podatkowych. W tym kontekście niezwykle ważne jest stanowisko przedstawione przez sąd, który wprost stwierdził, iż przepisy dotyczące powstania zaległości podatkowej nie mają w tym stanie faktycznym zastosowania. W sytuacji bowiem, gdy następuje zwrot podatku określonego w formie decyzji, a podatek uprzednio był pobrany przez płatnika, takie okoliczności nie zostały objęte hipotezą wskazanych przepisów op.

W kontekście przedmiotowego orzeczenia należy również zwrócić uwagę na pojawiający się często w praktyce problem rozróżnienia pomiędzy zapłatą podatku (w tym zaległości podatkowej) a nienależnym świadczeniem. Wprawdzie w treści art. 72 op stwierdza się, iż nadpłata może powstać również jako efekt wpłaty nienależnego podatku, jednakże zawsze musi być to płatność podatku, a nie innej wierzytelności. W tym ujęciu powstaje wątpliwość, czy każda wpłata podatnika do organu podatkowego oraz każda wypłata środków przez organ podatkowy powinna być traktowana jako płatność podatku (odpowiednio zaległość lub zwrot nadpłaty), czy też jest to transfer świadczenia niepodatkowego. Możliwość istnienia nienależnego świadczenia pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym dopuszcza praktyka (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 marca 2001 r., sygn. akt I ACa 1344/2000).

De lege ferenda postulować zatem należy rozszerzenie przepisów ordynacji o pojęcie nienależnego świadczenia jako odmiennej od podatku płatności, do której nie powinno stosować się przepisów o oprocentowaniu zaległości podatkowej lub nadpłaty. Wówczas zarówno konsekwencje błędów organów podatkowych, jak i podatników nie będą niosły ze sobą możliwości uzyskania dodatkowego świadczenia w postaci płatności odsetkowych. Ostatecznie może mieć to pozytywny wpływ na minimalizację ryzyka podatkowego po stronie podatników.


„Poradnik Podatnika” podpowiada, co zrobić, by w każdej chwili móc się powołać na opinie ekspertów a tym samym poprawnie rozliczać podatki.