Zbycie spadku a podatek od spadków i darowizn

Przeczytaj także: Niezgłoszone w terminie nabycie spadku a możliwość dochodzenia przez US zapłaty podatku

Nabywca spadku (udziału spadkowego) wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spadkobiercy, co wynika z kolei z art. 1053 Kodeksu cywilnego. A zatem od chwili nabycia spadku nabywca jest traktowany tak jak spadkobierca.

Nabycie przez osobę fizyczną rzeczy i praw majątkowych tytułem dziedziczenia podlega podatkowi od spadków i darowizn. Wymiar tego podatku jest dokonywany przez organ podatkowy w drodze decyzji. W praktyce zbycie spadku przez spadkobiercę w opisanym powyżej trybie może nastąpić jeszcze przed wymiarem podatku od spadków i darowizn.

W związku z tym powstaje pytanie, czy w razie zbycia spadku (udziału spadkowego) wymiar przedmiotowego podatku powinien zostać dokonany wobec spadkobiercy, który zbył spadek, czy też wobec nabywcy spadku, który wstąpił w prawa i obowiązki spadkobiercy.

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie dają jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie, gdyż ustawodawca podatkowy nie uregulował wprost takiej sytuacji. Więcej argumentów przemawia jednak za tym, że omawiany podatek – wbrew cywilnoprawnej regule, iż nabywca spadku wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy – powinien obciążać spadkobiercę, a nie nabywcę spadku. Wynika to z faktu, iż podatnikiem podatku spadkowego jest osoba fizyczna, która nabywa rzeczy i prawa majątkowe „tytułem dziedziczenia”. Tymczasem w rozważanej sytuacji za nabywcę w drodze dziedziczenia uznać można wyłącznie spadkobiercę, gdyż dla nabywcy spadku w trybie art. 1051 Kodeksu cywilnego źródłem nabycia tego spadku nie jest dziedziczenie, lecz umowa cywilnoprawna przenosząca spadek (sprzedaż, zamiana, darowizna itp.). Choć zatem nabywca spadku może realizować wszystkie uprawnienia spadkobiercy (np. wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku lub o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku) i ostatecznie to on staje się właścicielem spadku, to jednak nie na nim będzie ciążyć obowiązek zapłaty podatku spadkowego. W świetle przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy w tym podatku ciąży bowiem na nabywcy w drodze dziedziczenia i powstaje z chwilą przyjęcia spadku. A przyjęcia spadku może dokonać wyłącznie spadkobierca (warunkiem zbycia spadku przez spadkobiercę jest jego uprzednie przyjęcie).

W rezultacie, nawet w przypadku zbycia spadku (udziału spadkowego) to spadkobierca, a nie nabywca spadku, powinien złożyć zeznanie podatkowe na potrzeby podatku od spadków i darowizn, zaś decyzja organu podatkowego wymierzająca ten podatek powinna zostać skierowana do spadkobiercy.