Umorzone odsetki od kredytu to przychód podatkowy

Przeczytaj także: Umorzenie kredytu mieszkaniowego bez podatku dochodowego

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

We wniosku podatnik wskazał, że w 2001 r. w ramach spółki jawnej została podpisana z bankiem umowa kredytu bankowego. Do 2003 r. był on spłacany wraz z odsetkami. Niestety wtedy to z uwagi na trudną sytuację finansową zaprzestano jego spłaty. W 2007 r. bank wystąpił do wspólników spółki z propozycją przystąpienia do programu Pakiet 2007 w celu restrukturyzacji wybranych wierzytelności (wspólnicy zobowiązali się do spłaty zadłużenia wraz z kosztami a w zamian bank umorzy im odsetki w całości). Wszyscy wspólnicy przystąpili do tego programu i kredyt spłacili, a bank umorzył odsetki. Podatnik w 2008 r. otrzymał od banku informację PIT-8C, w którym w części D została wykazana przypadająca na niego część umorzonych odsetek od tego kredytu. W związku z powyższym zadał on pytanie, czy umorzone odsetki stanowią dla niego przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Stosownie do treści art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (pozarolniczej działalności gospodarczej), uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przy czym w myśl art. 14 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125.

Zgodnie z art. 11 ust. 2a ww. ustawy wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu,
3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
4. w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jednocześnie ustawodawca nie sprecyzował, co należy rozumieć poprzez pojęcie „nieodpłatny”. Przepisy ustawy o podatku dochodowym określają jedynie sposoby i kryteria ustalania wartości nabytych nieodpłatnie rzeczy (praw) albo nieodpłatnych świadczeń. Na gruncie języka polskiego „nieodpłatny” znaczy tyle co: „nie wymagający opłaty; taki, za który się nie płaci; bezpłatny” (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN, 2003 r.).

W świetle powyższego, uznać należy, iż dla celów podatkowych, przez nieodpłatne świadczenie rozumie się te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy. Wskazać przy tym należy, iż zgodnie z art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.Natomiast w myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Przez pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa wyżej należy zatem rozumieć te wszystkie zjawiska, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Zjawiskiem takim jest m.in. korzystanie przez kredytobiorcę bez oprocentowania z cudzego kapitału, które wyraża się w tym, iż jako kredytobiorca przez określony czas korzysta z kredytu nieodpłatnie, tzn. nie ponosząc z tego tytułu jakichkolwiek ciężarów (w postaci zapłaty odsetek), dzięki czemu znajdować się będzie w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do podmiotów, które korzystają z kredytów na zasadach rynkowych (tj. za wynagrodzeniem w postaci odsetek). Dla kwalifikacji umorzonych odsetek do przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń, nie ma znaczenia z jakich przyczyn następuje umorzenie odsetek od kredytu. Jeżeli umowa pożyczki (kredytu) początkowo jest odpłatna, a następnie w wyniku porozumienia strony umorzą oprocentowanie, to umowa powyższa staje się umową nieodpłatną.

Mając na względzie powołane powyżej przepisy oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, iż umowa kredytu, zawarta przez wnioskodawcę w ramach prowadzonej w formie Spółki jawnej pozarolniczej działalności gospodarczej, w wyniku zawartego z Bankiem porozumienia dotyczącego umorzenia odsetek stała się umową częściowo - nieodpłatną. W konsekwencji kredytobiorca uzyskał świadczenie polegające na czasowej możliwości korzystania z kapitału nieodpłatnie, a to oznacza zaistnienie zdarzenia powodującego powstanie u niego przychodu. Zatem przypadająca na wnioskodawcę część umorzonych odsetek stanowić będzie dla niego, w dacie umorzenia, zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy, przychód ze źródła jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza nawet w sytuacji, gdy nie prowadzi on już obecnie ww. działalności.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów