Dochód wolny od podatku a składki ZUS

Przeczytaj także: Składki ZUS zmniejszają dochód do opodatkowania

Co do zasady nieodpłatne świadczenia na rzecz pracowników są opodatkowane. Wskazuje na to art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa określa także, w jaki sposób określić wartość takich świadczeń w celu ich opodatkowania. Przepisy przewidują jednak pewne zwolnienia w tym zakresie. Przykładem jest np. zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT. W przepisie tym wskazano, że wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników w:

• hotelach pracowniczych,
• kwaterach prywatnych wynajmowanych na cele zbiorowego zakwaterowania - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 500 zł
  - pod warunkiem jednak (art. 21 ust. 14 ustawy o PIT), że miejsce zamieszkania pracownika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy i nie korzysta on z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów (określonych w art. 22 ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy o PIT).

Niestety mimo zwolnienia tego nieodpłatnego świadczenia w podatku dochodowym, podlega ono składkom na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Sposób ustalenia ich wartości został podany w § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Przepis ten wskazuje, wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku, jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego:

a) dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego - w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
b) dla lokali komunalnych - w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,
c) dla lokali własnościowych, z wyłączeniem wymienionych w lit. a), oraz domów stanowiących własność prywatną - w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach - w danej dzielnicy,
d) dla lokali w hotelach - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel

Zatem takie nieodpłatne świadczenie musi zostać oskładkowane. Niestety składki te nie pomniejszą dochodu pracownika, który podlega opodatkowaniu, jak też należnej zaliczki na podatek. Jak bowiem wskazuje art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o PIT, nie można odliczyć od dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania składek określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei w art. 27b ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT ustawodawca wskazał, że obliczonego wg skali podatkowej podatku dochodowego nie można pomniejszyć o składkę na ubezpieczenie zdrowotne, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych pobranej przez płatnika, jeżeli podstawę jej wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Podsumowując zatem pracodawca taki przychód pracownika musi oskładkować. Ponieważ jednak jest on zwolniony z podatku, pobrane składki nie będą pomniejszały innego dochodu pracownika z tytułu umowy o pracę, podlegającego opodatkowaniu (ZUS) ani zaliczki na podatek (ubezpieczenie zdrowotne).