Darowane mieszkanie: sprzedaż a podatek od darowizny

Przeczytaj także: Darowizna mieszkania od syna i synowej zwolniona z podatku

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W zapytaniu podatnik wyjaśnił, że w dniu 30.06.2006 r. miało miejsce zawarcie umowy darowizny w formie aktu notarialnego, na mocy której nabył on wraz z małżonką od swojej matki własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego wraz z piwnicą oraz prawo do miejsca postojowego usytuowanego na poziomie piwnic. Była to pierwsza darowizna między stronami. Wnioskodawca ani jego małżonka nie byli także właścicielami innego lokalu czy budynku mieszkalnego. Na tej podstawie notariusz odstąpił od pobraniu podatku od darowizny na podstawie art. 16 i 9 ustawy o spadkach i darowizn. W dniu zawarcia umowy podatnik wraz z żoną byli zameldowani i mieszkali w tej nieruchomości. Obecnie podatnik planuje powiększyć rodzinę, a otrzymane w drodze darowizny mieszkanie nie zapewnia właściwych warunków do wychowywania dzieci. Postanowił on zatem mieszkanie to sprzedać i kupić dom, który częściowo zostanie sfinansowany ze środków otrzymanych ze sprzedaży tego lokalu. Zakup domu nastąpi w terminie sześciu miesięcy od daty zbycia. W związku z powyższym podatnik wystąpił z zapytaniem, czy w takiej sytuacji zachowa prawo do ulgi w podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 01 stycznia 2007 r. nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Przy czym obie przesłanki muszą wystąpić łącznie.

W świetle przytoczonego wyżej art. 16 ust. 7 ustawy, podstawą uzasadniającą zbycie lokalu może być jedynie wyjątkowa sytuacja życiowa podatnika, która powoduje konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania.

Konieczność w rozumieniu art. 16 tejże ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdy chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany.

Za przesłankę uzasadniającą zbycie lokalu mieszkalnego w świetle omawianej ustawy uznać należy trudne warunki materialne podatnika w sytuacji, gdy przeznaczył on środki pieniężne pochodzące ze sprzedaży mieszkania na zakup lokalu o mniejszej powierzchni i z mniejszym czynszem, w wyniku czego nastąpiła poprawa położenia materialnego podatnika. Okolicznością uzasadniającą konieczność zmiany warunków mieszkaniowych jest też stan zdrowia, jeśli w sposób oczywisty utrudnia lub uniemożliwia realizację potrzeb mieszkaniowych w lokalu nabytym w drodze darowizny. Wnioskodawca w złożonym wniosku powołuje się na swoją sytuację rodzinną, planowane jest powiększenie rodziny. Lokal mieszkalny zajmowany przez wnioskodawcę to małe mieszkanie ze skosami, usytuowane na ostatnim piętrze, bez windy. Powyższe fakty zmuszają wnioskodawcę do zmiany warunków mieszkaniowych, w celu zapewnienia właściwych warunków do wychowania dzieci. Dlatego też ma zamiar sprzedać mieszkanie przed upływem 5 lat od zawarcia umowy darowizny i kupić dom, który zostanie częściowo sfinansowany środkami uzyskanymi ze sprzedaży lokalu mieszkalnego. Zakup domu nastąpi w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia darowanego mieszkania.

Ustawodawca stwierdził, że jedynie „uzasadniona konieczność” zmiany warunków mieszkaniowych pozwala na zachowanie prawa do przewidzianej w art. 16 ust. 1 ulgi. Nie wystarcza zatem dla spełnienia tej przesłanki zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych. Stosując wykładnię językową, pojęcie „konieczność” oznacza nieodzowność, przymus lub, że coś jest nieuchronne, nie dające się uniknąć. Zatem konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik. Opisana we wniosku sytuacja życiowa wnioskodawcy nie stanowi przesłanki konieczności zmiany warunków mieszkaniowych.

Drugą konieczną przesłanką zachowania ulgi wynikającą z art.16 ust. 7 ww. ustawy jest nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia lokalu darowanego. Ustawodawca jednoznacznie określił kolejność czynności jakie należy wykonać, w przypadku uzasadnionym wyjątkową i nieodzowną potrzebą zmiany warunków mieszkaniowych.

Pierwszą czynnością jest zbycie lokalu mieszkalnego, a następnie uzyskanie pozwolenia na budowę nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia.

Reasumując, stwierdza się, iż w sytuacji przedstawionej we wniosku nie spełnia Pan pierwszego z warunków do zachowania ulgi z tytułu zamieszkiwania, t. j. konieczności zmiany warunków mieszkaniowych. Nawet, gdyby spełnił Pan drugi warunek, t. j. nabył inny budynek nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia lokalu mieszkalnego zostanie utracone prawo do ulgi.

Powyższy fakt wynika z tego, że przesłanki do zachowania powyższej ulgi muszą wystąpić łącznie.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów