Mały podatnik: metoda kasowa a odliczenie VAT

Przeczytaj także: Odwrotne obciążenie a mały podatnik i metoda kasowa w VAT

Zgodnie z regułą zawartą w art. 21 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy u małego podatnika który wybrał rozliczanie tego podatku metodą kasową, powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Jak zatem łatwo się domyślić – podatnicy tacy wskazują w deklaracji VAT podatek należny jedynie z faktur, za które już otrzymali należności, chyba że zapłata następuje po upływie 90 dni. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje w tym dniu. Rozwiązanie takie jest zatem dla nich bardzo korzystne, gdyż płacą podatek przeważnie jedynie od tego, co faktycznie zarobili. Dodać w tym miejscu również należy, iż przy stosowaniu tej szczególnej metody rozliczania podatku VAT okresem rozliczeniowym jest zawsze kwartał.

Poza niewątpliwie korzystną preferencją wynikającą z art. 21 ustawy, występują jednak pewne ograniczenia w zakresie podatku naliczonego. W art. 86 ust. 16 ustawy o VAT bowiem wskazano, że powyżsi podatnicy mogą obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony w rozliczeniu za kwartał, w którym:

• uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury,
• dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji
  
  - nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego
  

Zatem w przypadku odliczenia podatku naliczonego występuje bardzo podobna zasada jak w przypadku ustalenia podatku należnego. Obostrzenia w zakresie odliczenia podatku VAT są jednak większe. Zauważyć bowiem należy, iż podatek należny na pewno wystąpi – nawet w sytuacji gdy kontrahent nie zapłaci podatnikowi za wykonane usługi lub wydany towar. W przypadku podatku naliczonego natomiast odliczenie będzie przysługiwało jedynie w sytuacji, gdy podatnik swoje zobowiązanie ureguluje.

Od powyższego występują jednak pewne wyjątki (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT):

• w przypadku importu usług, dostawy towarów dla której podatnikiem jest nabywca oraz wewnwnątrzwspólnotowego nabycia towarów – rozliczenie podatku następuje w deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym u nabywcy odpowiednio od importu usług lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca
• w przypadku nabycia towarów i usług nazywanych powszechnymi (a więc gaz, woda, prąd, usługi telekomunikacyjne itp.), jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy - w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności
• w przypadku gdy podatnik traci lub rezygnuje ze zwolnienia podmiotowego w VAT i w związku z tym dokonuje spisu z natury towarów posiadanych na dzień utraty zwolnienia - nie później niż w rozliczeniu za okres, w którym dokonano tego spisu;
• w przypadku stosowania w imporcie towarów procedury uproszczonej, polegającej na wpisie do rejestru zgodnie z przepisami celnymi – rozliczenie podatku następuje w okresie, w którym podatnik dokonał wpisu do rejestru; obniżenie kwoty podatku należnego następuje pod warunkiem dokonania przez podatnika zapłaty podatku wykazanego w tym rejestrze.

Zauważy również należy, iż ustawodawca wskazuje na konieczność uregulowania należności (zarówno w zakresie podatku należnego jak i podatku należnego). Nie wskazuje natomiast formy uregulowania. W związku z tym nie musi ono nastąpić tylko w formie pieniężnej, alet także np. jako kompensata.