Wierzytelności nieściągalne a koszty podatkowe

Przeczytaj także: Zapłata wierzytelności nieściągalnej uznanej za koszty podatkowe

Wierzytelności nieściągalne mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu. Zanim jednak zostaną one wrzucone w koszty, przedsiębiorca musi uprawdopodobnić ich nieściągalność. Wskazać także należy, iż nie zawsze istnieje możliwość zaliczenia takiej wierzytelności do kosztów podatkowych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio zostały uznane jako przychody należne, a ich nieściągalność została udokumentowana (w przypadku ustawy o CIT) lub uprawdopodobniona (w przypadku ustawy o PIT).

Zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 23 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za wierzytelność nieściągalną uważa się wierzytelność, której nieściągalność została udokumentowana:

1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
   a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub
   b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność, o której mowa w lit. a), lub
   c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Jak zatem wynika z powyższych przepisów, nieściągalną wierzytelność można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów tylko w sytuacji, gdy uprzednio została ona zaliczona jako przychód oraz podatnik odpowiednio udokumentuje jej nieściągalność, przy czym przy niewielkich kwotach wystarczającym dowodem jest protokół sporządzony przez podatnika. W pozostałych przypadkach, aby przedsiębiorca mógł zaliczyć wierzytelność nieściągalną do kosztów podatkowych, musi posiadać odpowiednie postanowienie z właściwego organu egzekucyjnego lub sądu.

Uwaga!!! Nie można dopuścić do przedawnienia wierzytelności!!!

Przepisy art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT wskazują wyraźnie: Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione. Zatem z dniem przedawnienia się wierzytelności, podatnik traci prawo do zaliczenia ich jako koszty uzyskania przychodów, nawet jeżeli wcześniej zostały one zaliczone do przychodów.

Kiedy wierzytelność się przedawnia?

Uregulowania w tym zakresie znalazły się w przepisach kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 118 kodeksu – jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej – termin przedawnienia wynosi trzy lata dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Art. 554 kodeksu wskazuje natomiast, że roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.