Ugoda sądowa: odszkodowanie zwolnione z podatku

Przeczytaj także: Odszkodowanie za utracone dochody zwolnione z podatku

Jakie wątpliwości wyjaśnił urząd skarbowy?

W skierowanym do organu podatkowego zapytaniu podatnik wyjaśnił, iż w związku z nieuwzględnieniem jego prawa pierwszeństwa przy zakupie zajmowanego lokalu mieszkalnego, złożył pozew do sądu rejonowego o unieważnienie przetargu, na mocy którego właściciel nieruchomości pozbawił go możliwości zakupu na preferencyjnych warunkach zajmowanego lokalu. W tej sprawie została zawarta ugoda sądowa, zgodnie z którą podatnik zobowiązał się do opuszczenia, opróżnienia i wydania zajmowanego lokalu, w zamian za co otrzyma odszkodowanie. Kwotę odszkodowania podatnik otrzymał w listopadzie 2006 r. – została ona przekazana w całości na cele mieszkaniowe podatnika. W związku z powyższym podatnik wystąpił z zapytaniem, czy otrzymanie takiego odszkodowania korzysta ze zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych. W przedmiotowej sprawie urząd skarbowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zwanej dalej „ustawą” - opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W polskim prawie podatkowym obowiązuje więc zasada, że wszelkie świadczenia postawione do dyspozycji podatnika, które nie zostały wprost zwolnione od podatku dochodowego są uwzględniane przy ustalaniu podstawy opodatkowania.

Odszkodowanie jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie szkody wyrządzonej poszkodowanemu. W aspekcie podatkowym wypłata odszkodowania oznacza wystąpienie okoliczności, z którą przepisy ustawy wiążą powstanie obowiązku podatkowego. Zgodnie ze wskazaną wyżej zasadą powszechności opodatkowania, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkie dochody uzyskane w roku podatkowym ze wszystkich źródeł przychodów. Wyjątek stanowią w tym względzie dochody zwolnione od podatku oraz dochody, w stosunku do których ustawodawca zaniechał poboru podatku dochodowego. Wśród dochodów zwolnionych od podatku dochodowego ustawodawca w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wymienił inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

• otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zakres zwolnienia wynikający z brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje więc tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że na podstawie zawartej z właścicielem nieruchomości ugody sądowej Podatnik otrzymał kwotę pieniężną tytułem odszkodowania za opuszczenie, opróżnienie i rezygnację z przysługującego mu prawa pierwszeństwa w nabyciu zajmowanego lokalu mieszkalnego.

Wypłacona przez właściciela nieruchomości kwota pieniężna miała za zadanie zrekompensować Podatnikowi konieczność opuszczenia zajmowanego lokalu mieszkalnego i rezygnację z przysługującego mu prawa pierwokupu, a więc stanowi wynagrodzenie za poniesioną przez niego stratę.

Z powyższego wynika zatem, że Podatnik otrzymał odszkodowanie na podstawie ugody sądowej, co skutkuje tym, że odszkodowanie takie korzysta na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy ze zwolnienia przedmiotowego w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz brakiem obowiązku wykazywania uzyskanych z tego tytułu kwot w zeznaniu podatkowym.(…)”

Pełną treść postanowienia/decyzji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów