Dotacje unijne a podatek dochodowy

Przeczytaj także: Fundusze unijne: pomoc bezzwrotna a podatek PIT

Opisana powyżej konstrukcja zobowiązania w zakresie pożyczki nie została jednakże w tym kształcie wprowadzona na poziomie rozliczeń między budżetem państwa a beneficjentem. Środki pomocowe pozyskane przez beneficjenta, przy założeniu prawidłowej procedury wydatkowania i realizacji inwestycji, nie podlegają bowiem zwrotowi. Konsekwentnie należy zatem uznać, iż beneficjent korzysta z pomocy, której cechą wyróżniającą jest właśnie bezzwrotność.

Przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby do wniosku, iż źródło finansowania publicznego, jakim są środki pomocowe z UE, jest de facto tożsame ze źródłem finansowania prywatnego, tj. kredytem inwestycyjnym. Taki wniosek natomiast wydaje się nie do przyjęcia zarówno z prawnego, jak i ekonomicznego punktu widzenia. Jego konsekwencją byłyby bowiem zrównanie dwóch całkowicie różnych sposobów pozyskiwania kapitału, w sytuacji gdy ich wpływ na przedsiębiorcę niesie za sobą całkowicie odmienne skutki.

Zagraniczne źródła finansowania

O ile na gruncie ustaw o podatku dochodowym bezzwrotny charakter prefinansowanej pomocy publicznej wydaje się bezsporny, kontrowersje może budzić realizacja drugiego z kryteriów umożliwiających zastosowanie zwolnienia podatkowego, jakim jest pochodzenie środków ze źródeł zagranicznych („rządy państw obcych, organizacje międzynarodowe lub międzynarodowych, instytucji finansowe”).

Analizując schemat transferów pieniężnych w ramach prefinansowania wydatków, środki otrzymywane przez beneficjenta w pierwszej kolejności pochodzą z budżetu państwa polskiego. Ujmując zatem zagadnienie z technicznego punktu widzenia, kryterium „źródła zagranicznego” wskazane powyżej, można uznać w takim przypadku za niespełnione. Niemniej istnieją argumenty przemawiające za tym, iż ostatecznym źródłem pochodzenia pomocy prefinansowanej nie jest budżet państwa polskiego, a budżet Unii Europejskiej. Zasady zarządzania przepływami środków pieniężnych należy bowiem uznać za rozwiązania, jak określono powyżej, wyłącznie o charakterze technicznym. Przedsiębiorcy ubiegają się o środki z funduszy strukturalnych, a więc finansowanych z Unii Europejskiej. Przyjęcie zasad wielostopniowej konstrukcji rozliczania pieniędzy, docelowo nie zmienia faktycznego źródła pochodzenia środków. Wydaję się także, iż rozwiązania o charakterze technicznym nie powinno negatywnie wpływać, również w sferze prawa podatkowego, na rozwiązania merytoryczne odnoszone względem uczestników programów pomocowych.

Zwolnienie z podatku? Tak!

Dodajmy też, iż niezbędne w tym przypadku wydaje się uwzględnienie przesłanki celowości pomocy udzielanej Polsce przez Unię Europejską. Należy przyjąć, iż przedsiębiorcy nie mieliby szans na otrzymanie środków pomocowych z budżetu państwa, w sytuacji gdyby nie były one refundowane w ramach pomocy dla Polski. W tym sensie prefinansowanie z budżetu, aczkolwiek potrzebne, wydaje się pełnić jedynie rolę pomostu umożliwiającego harmonijne finansowanie dotowanych inwestycji.

W naszym przekonaniu istnieją mocne argumenty za tym, aby środki z funduszy strukturalnych prefinansowane z budżetu państwa uznać za pomoc o charakterze bezzwrotnym ze źródeł Unii Europejskiej. W konsekwencji, zgodnie z definicją wskazaną w ustawach dochodowych, środki takie podlegałyby zwolnieniu z podatku dochodowego. Odmienna interpretacja tego zagadnienia narusza istotę finansowania przedsięwzięć ze źródeł publicznych, jak również ratio legis analizowanych regulacji art. 17 ust. 1 pkt 23 ustawy CIT i art.21 ust. 1 pkt 46 ustawy PIT. Należy przy tym zaznaczyć, iż jasne zasady rozliczenia podatkowego, a więc niezależne od zmian, jakim podlegają schematy rozliczeń środków pomocowych przyjmowanych w danej rundzie aplikacyjnej, niewątpliwie miałyby wpływ na lepszą absorpcję środków unijnych. Możliwość realnego i długoterminowego planowania podatkowego częściowo rekompensowałaby negatywne strony finansowania publicznego, takie jak skomplikowana procedura aplikacyjna, czy utrata elastyczności inwestycyjnej.

autor:
Joanna Gniadecka
doradca podatkowy w Polskim Centrum Usług Doradczych

Magdalena Michalska
starszy konsultant ds. wsparcia publicznego w JSW Consulting Polska