Osoba samotnie wychowująca dziecko - jakie przywileje i ulgi podatkowe w rozliczeniu PIT 2023/2024

Przeczytaj także: Ulga dla samotnej matki / samotnego ojca w rozliczeniu PIT 2022/2023. Ile można zyskać?

Kogo uznaje się za osobę samotnie wychowującą dziecko?

Według przepisów za osobę samotnie wychowującą dziecko uznaje się rodzica lub opiekuna prawnego, który jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem lub osobą z orzeczoną separacją. Status samotnie wychowującego dotyczy także osób będących w związku małżeńskim, jeżeli małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Ulga dla osoby samotnie wychowującej dziecko przysługuje, jeżeli podatnik samotnie wychowuje dzieci:

• małoletnie;
• bez względu na ich wiek, jeśli otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną;
• uczące się do ukończenia 25. roku życia, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, z zysków kapitałowych lub przychodów zwolnionych z podatku (PIT-0 dla młodych), które przekroczyły 16.061,28 zł. Wyjątkiem jest renta rodzinna.

Opieka naprzemienna a rozliczenie jako samotnie wychowujący

Z preferencji podatkowej dla samotnie wychowujących nie mogą skorzystać rodzice, którzy nie są w związku małżeńskim i opiekują się dzieckiem naprzemiennie. Jednak pojawia się coraz więcej pozytywnych indywidualnych interpretacji dla rodziców z orzeczeniem sądu o naprzemiennej opiece. Naprzemienna opieka polega na przykład na tym, że jeden rodzic opiekuje się dzieckiem przez tydzień, a przez drugi tydzień opiekę pełni drugi rodzic.

Z wydawanych interpretacji wynika, że nie liczy się orzeczenie, ale kto faktycznie sprawuje opiekę. Przykładowo w interpretacji z dnia 30 czerwca 2023 r. (0112-KDSL1-1.4011. 171.2023.2.MW) mężczyzna, który rozwiódł się z żoną, a wyrok sądu powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Jednak ustalił miejsce zamieszkania córki z matką, a syna z ojcem. Aczkolwiek dzieci odwiedzają rodziców, z którymi nie mieszkają. Z tym, że koszty utrzymania chłopca ponosi tylko on, a na córkę płaci alimenty.

Dyrektor KIS uznał, że ze względu na fakt, iż syn pozostaje pod stałą opieką ojca i to on troszczy się o jego byt materialny oraz rozwój emocjonalny, to przysługuje mu prawo do preferencyjnego rozliczenia.

W interpretacji z dnia 12 lutego 2024 r. (0112-KDIL2-1.4011.12.2024.2.DJ), Dyrektor KIS wskazał, że wychowanie dziecka nie sprowadza się jedynie do jego "utrzymania", czy też czasowego (doraźnego) z nim przebywania, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania dziecka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Ile oszczędza osoba samotnie wychowująca dziecko?

W praktyce we wspólnym rozliczeniu z dzieckiem, staje się ono drugim podatnikiem z własną kwotą wolną od podatku. Samotnie wychowujący rodzic lub opiekun prawny może więc skorzystać z podwójnej wartości ulg. Przykładowo, jeśli podatnik osiągnął dochód w wysokości 162 tys. zł, bez ulgi należny podatek wyniósłby 24.240 zł. Z preferencją dla osób samotnie wychowujących dziecko podatnik może podzielić swój dochód na pół, wyliczyć podatek od tej kwoty i na końcu przemnożyć go razy 2. Podatek od dochodu 162 tys. zł wyniesie 12.240 zł, więc o 12.000 zł mniej niż bez ulgi.

Co z ulgą na dzieci?

Jeśli podatnik wychowuje tylko jedno dziecko, nie będzie mógł skorzystać z ulgi na dzieci, jeśli jego dochód przekracza 56 tys. zł. Ulga przysługuje jednak przy więcej niż jednym dziecku. Co ważne, dla rozliczenia PIT, jako osoba samotnie wychowująca, liczba dzieci nie ma znaczenia. Zawsze dochód będzie dzielony na pół, a wyliczony na koniec podatek mnożony razy dwa.

Autor: Piotr Juszczyk, Główny Doradca Podatkowy inFakt