Aport nieruchomości do spółki a zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Co z podatkiem VAT?

Przeczytaj także: Transgraniczne zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa bez VAT

Spółka celowa i aport nieruchomości

Firma budowlana, czynny podatnik VAT, zdecydowała się zawiązać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i wnieść do niej aportem jedną z posiadanych działek, a następnie na nieruchomości tej realizować inwestycję budowlaną. Uzasadnieniem tego ruchu była okoliczność, że przedmiotowa działka przylega do działki innego inwestora. Obaj przedsiębiorcy chcieli więc uruchomić wspólne przedsięwzięcie na większym, połączonym z dwóch działek gruncie, a wkładem każdego z nich miała być sąsiadująca nieruchomość, wniesiona aportem do nowo zawiązanej spółki celowej.

Wyodrębnienie składników majątkowych i niemajątkowych na potrzeby aportu

Przedsiębiorca wskazał, że nowa spółka nie będzie kontynuatorką jego działalności. Wraz z działką wniesione zostaną: dokumentacja projektowa, warunki zabudowy, pozwolenie na budowę oraz umowy z administratorami, ale i zobowiązania związane z realizacją projektu. Wszystkie te elementy stanowiły zespół składników majątkowych i niemajątkowych, który mógłby działać samodzielnie. Mając to na uwadze, jak i okoliczność, że aport miał funkcjonować bez wsparcia firmy matki, przedsiębiorca stał na stanowisku, że wniesienie nieruchomości do nowej spółki stanowić będzie transakcję zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa wyłączone z VAT

W art. 2 pkt 27e ustawy o podatku od towarów i usług zwarta jest definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa, pod którą należy rozumieć organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który wspólnie mógłby tworzyć niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. Opisany przez przedsiębiorcę przedmiot aportu pasuje do tej definicji. A zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, jej przepisy nie mają zastosowania do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (dalej ZCP).

Wymagana samodzielność zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej dokonując wykładni przepisu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT stwierdził, że wydzielenie ZCP musi nastąpić w trzech obszarach: organizacyjnym, finansowym i funkcjonalnym. ZCP musi więc po pierwsze mieć swoje miejsce w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa, z którego jest wydzielana, jako dział, wydział, itp. To organizacyjne odłączenie powinno znaleźć oparcie w statucie, regulaminie lub innym podobnym akcie. Odpowiednia ewidencja zdarzeń gospodarczych, przychodów, kosztów, należności i zobowiązań, przyporządkowująca je do określonego zbioru składników majątkowych i niemajątkowych pozwoli na finansowe wyodrębnienie ZCP, które posiada taką niezależność finansową, że potencjalnie mogłoby stanowić odrębne, niezależne przedsiębiorstwo. Również funkcjonalnie musi taki zespół składników stanowić samodzielny podmiot gospodarczy, w takim stopniu, że jego nabywca mógłby z jego wykorzystaniem podjąć się prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej.

Organ wymagał kontynuacji działalności zbywcy z użyciem nabytej ZCP

Organ podatkowy uznał, że na potrzeby wyłączenia z VAT, aby zespół składników można było uznać za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, to musi on tworzyć zespół, a nie jedynie zbiór przypadkowych elementów zgrupowanych w ręku jednego podmiotu.

Powołując się m.in. na orzecznictwo TSUE (wyrok w sprawie C-444/10 Finanzamt Lüdenscheid przeciwko Christel Schriever, z 10 listopada 2011 r.) Dyrektor KIS wskazał, że zbyciem ZCP w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT można nazwać przeniesienie na nabywcę własności wyodrębnionego majątku, którego nabywca będzie mógł kontynuować z jego użyciem działalność gospodarczą sprzedającego. Chodzi więc o takie zbycie, które umożliwi nabywcy prowadzenie nabytego przedsiębiorstwa.

Przenosząc te ustalenia na grunt rozpoznawanej sprawy, Dyrektor KIS zwrócił uwagę, że wnoszona aportem do spółki działka nie jest obecnie wykorzystywana przez przedsiębiorstwo wnoszącego w żadnym zakresie. Jedynie sporadycznie ogrodzenie działki służy jako powierzchnia reklamowa. Nieruchomość nie będzie również wykorzystywana przez spółkę do kontynuacji działalności wnoszącego aport, a służyć do innej działalności, co przyznał sam przedsiębiorca.

W tych okolicznościach organ podatkowy stwierdził, że wnoszone składniki materialne i niematerialne nie stanowią zorganizowanej części przedsiębiorstwa, a jedynie nieruchomość wnoszącego wraz z warunkami zabudowy, umowami z administratorami i dokumentacją projektową. A taka czynność prawna podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (interpretacja indywidulana wydana 18 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-3.4012.217.2023.4.MPU).

Podsumowanie

W przypadku wniesienia do spółki składników majątku nie traktowanych jako ZCP, wartość transakcji wzrośnie o kwotę podatku VAT, ale zasadniczo sama transakcja będzie neutralna podatkowo. Co to oznacza? Że wnoszący aport będzie zobowiązany do odprowadzenia do urzędu skarbowego podatku VAT należnego od tej transakcji, ale podmiot, który aport otrzyma, będzie mógł odliczyć VAT naliczony na dokumencie sprzedaży. W efekcie w niektórych przypadkach opodatkowanie transakcji VAT będzie korzystniejsze dla stron. Co więcej, dokonane przez przedsiębiorców rozliczenia VAT, „zerujące” ciężar tego podatku, pozwolą na uwolnienie transakcji od ciężaru opodatkowania innym – podatkiem od czynności cywilnoprawnych.