Dobrowolne umorzenie udziałów spółki a VAT

Przeczytaj także: Zbycie udziałów w spółce z o.o. - wynagrodzenie wspólnika a podatek VAT

Przedmiot opodatkowania podatkiem VAT

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przez świadczenie usług, stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy o VAT rozumie się natomiast każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Czynność umorzenia udziałów nie stanowi dostawy towarów. Nie można jej również potraktować jako świadczenie usług. W takim stanie rzeczy, nawet jeżeli nastąpi za wynagrodzeniem, to nie będzie rodziła obowiązku podatkowego w podatku VAT.

Opodatkowana nie będzie przy tym również czynność wypłaty wynagrodzenia w formie pieniężnej, gdyż za towar nie mogą być uznane pieniądze pełniące funkcję płatniczą.

Należy mieć na uwadze, że dana czynność podlega opodatkowaniu VAT wtedy, gdy dokonuje jej podmiot o statusie podatnika oraz gdy czynność ta zostanie dokonana w okolicznościach pozwalających na przypisanie jej cech działalności gospodarczej, tj. wtedy, gdy ma charakter profesjonalny i ciągły. Jeżeli zatem podmiot nie prowadzi działalności gospodarczej, w zakres której wchodzi np. obrót papierami wartościowymi, to czynność nabycia lub sprzedaży udziałów nie powinna być traktowana jako wykonywana w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Co za tym idzie, czynność umorzenia udziałów, jeżeli nie jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Warto w tym miejscu również wskazać, że bez wpływu na podleganie czynności umorzenia pod regulacje ustawy o VAT pozostawać będzie status samego udziałowca. Będzie ona neutralna na gruncie ustawy o VAT zarówno tedy gdy wspólnikiem spółki nabywającej udziały będzie osoba fizyczna jak i osoba prawna.

Prawo do odliczenia VAT

Niejednokrotnie dokonując nabycia udziałów od wspólników w celu ich umorzenia przedsiębiorca ponosi koszty z tytułu realizowanych przelewów bankowych czy też koszty notarialne związane z poświadczeniem własnoręczności podpisów stron transakcji. Rodzi się zatem pytanie czy możliwe będzie odliczenie podatku naliczonego w związku z takimi kosztami.

W świetle art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako: „ustawa o VAT”), prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje podatnikowi w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Prawo do odliczenia VAT przysługuje zatem wtedy, gdy nabyte przez podatnik towary/usługi są następnie przez niego wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem odliczenia VAT jest związek (może on być pośredni lub bezpośredni) dokonanych zakupów z wykonywanymi przez podatnika czynnościami niezwolnionymi z VAT.

Wskazać należy, że jeżeli przedsiębiorca nie zajmuje się w ramach prowadzonej działalności obrotem papierami wartościowymi, zarówno sprzedaż udziałów jak ich umorzenie nie podlegają regulacjom ustawy o VAT. Kupno udziałów nie jest w takim przypadku realizowane jako czynności dokonywanej w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Obie te czynności nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Zakupione usługi były wprawdzie niezbędne w celu realizacji zaplanowanego przedsięwzięcia umorzenia udziałów, nie można jednak stwierdzić, aby pozostawały one w pośrednim lub bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością opodatkowaną podatkiem VAT, dlatego też przedsiębiorcy nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.