Roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2022 r. Kogo obowiązuje i jak to zrobić?

Przeczytaj także: Składka zdrowotna na koniec roku - jak uniknąć nawet 9 tysięcy dopłaty?

Do końca 2021 r. składki zdrowotne były ustalane na podstawie jednolitych zasad dla wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność. Od 1 stycznia 2022 r., zgodnie z Polskim Ładem, wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne jest ustalana w zależności od rodzaju prowadzonej działalności oraz formy opodatkowania stosowanej do przychodów.

Przedsiębiorcy mają obowiązek złożyć roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne, które pomoże ustalić, czy stawki, które opłacali w ubiegłym roku są odpowiedniej wysokości względem nowego prawa, czy też po ich stronie będzie wymagana dopłata lub zwrot nadwyżki od ZUS. Nie dotyczy ono podmiotów płacących podatek w formie karty podatkowej, właścicieli jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółek komandytowych.

Termin składania rocznych rozliczeń składki zdrowotnej zbliża się nieubłaganie. Jest to nowość w prawie, w związku z tym nie wszystko może być dla przedsiębiorców zrozumiałe. W 2022 roku miesięczne składki zdrowotne były jedynie zaliczkami na poczet rocznej wysokości składki zdrowotnej. Teraz, przedsiębiorcy muszą je porównać do wymaganej od nich stawki rocznej i ustalić, czy opłacili ją w odpowiedniej wysokości, czy wymagana jest z ich strony dopłata. Jeśli miesięczne składki przekroczyły wymaganą od nich kwotę, mogą z kolei ubiegać się o zwrot nadpłaty – mówi Bogdan Zatorski, kierownik do spraw analiz biznesowych i wymagań prawnych w Symfonii.

Do 22 maja br. przedsiębiorca powinien przekazać niezbędny dokument z rocznym rozliczeniem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Poniżej przedstawiamy kolejno kroki, które płatnik powinien podjąć, aby poprawnie przekazać roczne rozliczenie.

Krok 1: Obliczenie wysokości rocznej składki

Na stronie ZUS znajduje się kalkulator oraz instrukcja w jaki sposób przedsiębiorca powinien przeliczyć wysokość miesięcznej składki zdrowotnej. Jest to bardzo pomocne, w szczególności, że wysokość składki różni się w zależności od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania:

• Zasada ogólna: podatek liniowy, skala podatkowa,
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Podstawę wysokości składki stanowi dochód z działalności pomniejszony o koszt jego uzyskania. Odliczamy również składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeśli nie zostały wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Wysokość rocznej składki zdrowotnej, w przypadku przedsiębiorców korzystających z opodatkowaniu skalą podatkową oraz podatkiem liniowym, należy policzyć poprzez przemnożenie rocznego dochodu przez stawkę procentową, która wynosi:

• 4,9 proc. dla podatku liniowego,
• 9 proc. dla skali podatkowej.

Kwota składki miesięcznej dla osób prowadzących działalność gospodarczą na zasadach ogólnych nie może być niższa niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (1 lutego). W 2022 r. wynosiła ona 270,90 zł. Opłacać ją muszą również osoby nieposiadające dochodów bądź z niewystarczającą wysokością dochodów.

Rozliczenie składki zdrowotnej w przypadku osób korzystających z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, jest zależna od wysokości rocznych przychodów. Jej miesięczna podstawa wynosi:

• Przychody do 60 tys. zł: 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, tj. 335,94 zł.
• Przychody od 60 tys. zł do 300 tys. zł: 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, tj. 559,89 zł.
• Przychody od 300 tys. zł: 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, tj. 1.007,81 zł.

Przedsiębiorca, który prowadzi więcej niż jedną działalność rozliczaną tą samą formą opodatkowania, do ustalenia rocznej składki zdrowotnej musi zsumować przychody i koszty wszystkich działalności.

W przypadku, gdy działalności mają odrębne formy opodatkowania, dla każdej z nich należy obliczyć osobno kwotę rocznej składki zdrowotnej.

Z kolei, gdy przedsiębiorca zamknął lub zawiesił działalność gospodarczą w trakcie roku, również ma obowiązek złożenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Krok 2: Dopłata lub wniosek o zwrot nadwyżki

Po rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej może się okazać, że przedsiębiorcy należy się zwrot nadpłaty lub wręcz przeciwnie: powinien dopłacić brakującą sumę. W przypadku niedopłaty należy wyrównać kwotę z ZUS do 22 maja. W odwrotnej sytuacji, istnieje możliwość złożenia wniosku o zwrot nadpłaty na konto bankowe.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie zwracał nadpłaty, jeśli wniosek zostanie złożony w odpowiednim terminie i nie będzie zaległości na koncie płatnika m.in. z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do których zwrotu został zobowiązany. Jeśli nie złożymy wniosku w terminie nadpłata będzie przeznaczona na pokrycie przyszłych należności, a w przypadku zaległości, nadpłata będzie automatycznie je wyrównywała.

Jeśli przedsiębiorca chce uzyskać zwrot nadpłaty składki zdrowotnej, to najpóźniej do 1 czerwca powinien złożyć wniosek wyłącznie w postaci elektronicznej - poprzez konto na ZUS PUE. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekaże nadpłatę na rachunek bankowy przypisany do płatnika składek, maksymalnie do 1 sierpnia (nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego).

Krok 3: Złożenie dokumentów

Rozliczenie roczne składki zdrowotnej przedsiębiorca przekazuje w dokumencie za kwiecień 2023 roku:

• w ZUS DRA (blok XII), jeżeli prowadzi działalność gospodarczą jednoosobowo,
• w ZUS RCA (blok III.F), jeżeli opłaca składki za inne osoby (np. pracowników, zleceniobiorców).

Warto pamiętać także, że od 1 maja 2023 r. będą obowiązywały nowe wzory dokumentów ZUS DRA i ZUS RCA.