Silos to budynek czy budowla? Jak ustalić podatek od nieruchomości dla zbiornika?

Przeczytaj także: Ostatni dzwonek na obniżenie podatku od nieruchomości firmowych za 2023 r.

Zgodnie z art. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podstawę opodatkowania dla budynków lub ich części stanowi powierzchnia użytkowa, natomiast dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.

Z kolei wysokość podatku, w przypadku budynków zależy od ich przeznaczenia (głównie od tego czy jest związany z działalnością gospodarczą czy nie) i ustala się ją według stawki za jeden metr kwadratowy powierzchni użytkowej, natomiast wysokość podatku w przypadku budowli ustalana jest jako procent podstawy opodatkowania, który nie może przekroczyć 2%.

Jednocześnie, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych zawiera definicje pojęcia budynku i budowli. Zgodnie z art. 1a budynek to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Z kolei budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.



W przypadku takich obiektów jak zbiorniki czy silosy nie zawsze łatwo jest jednoznacznie rozstrzygnąć czy stanowią one budynek czy budowlę. Do kwestii tej odniósł się NSA w wyroku z dnia z dnia 26 stycznia 2022 r., sygn. akt III FSK 1432/21. Przede wszystkim sąd podkreślił, że w pierwszej kolejności rozstrzygnąć należy czy dany zbiornik posiada ustawowe cechy budynku, takie jak chociażby trwałe związanie z gruntem czy dach. Brak tych cech oznaczać bowiem będzie, że z pewnością nie mamy do czynienia z budynkiem. Zatem wszelkie przenośne zbiorniki należy kwalifikować jako budowle.

Jednakże, w świetle omawianego wyroku NSA, okazuje się, że samo spełnienie obiektywnych cech budynku nie zawsze będzie wystarczające do zakwalifikowania takiego obiektu do tej kategorii. NSA stwierdził bowiem, że obiekt budowlany będący zbiornikiem, posiadający zarazem cechy budynku, stanowi budowlę jeżeli:

• nie da się ustalić jego powierzchni użytkowej albo
• powierzchnia ta jest znikoma z perspektywy relacji tego wyróżnika do innych parametrów technicznych obiektu (np. wysokości, kubatury, braku kondygnacji itp.) i nieistotna z uwagi na cel jego wzniesienia, tzn. zadań gospodarczych, jakie ma i może spełniać, ponieważ podstawowe właściwości techniczne i znaczenie gospodarcze wyznacza pojemność.

Powyższe tezy budzą poważne kontrowersje. Wprowadzają one bowiem dodatkowe, pozaustawowe kryteria identyfikowania obiektów budowlanych. Ustawa w żadnym miejscu nie uzależnia uznania danego obiektu za budynek od tego, jaką pełni on funkcje ani od tego jaka jest relacja jego powierzchni użytkowej do innych parametrów. Nawet niemożność ustalenia powierzchni użytkowej – mimo, że może powodować problemy praktyczne – nie powinna stanowić samodzielnej podstawy do zakwalifikowania danego obiektu jako budowli. Z wykładni przepisów wynika jednoznacznie, że jeżeli obiekt ma cechy budynku, a więc fundamenty, dach, przegrody budowlane i jest trwale związany z gruntem, to jest budynkiem i powinien podlegać opodatkowaniu jako budynek. Definicja budowli wskazuje, że jest to obiekt niebędący budynkiem, więc jeżeli coś ma cechy budynku, to nie może być budowlą. Wykładnia sformułowana przez NSA, postulująca możliwość istnienia obiektu, który jednocześnie ma cechy budynku i jest budowlą wydaje się więc być zbyt daleko idąca i prowadzić do wewnętrznej sprzeczności.

Co więcej, takie rozstrzygnięcie nie tylko nie usuwa aktualnych problemów, a zdaje się generować nowe. W jaki bowiem sposób ustalić kiedy relacja powierzchni użytkowej zbiornika do innych jego parametrów, np. wysokości lub kubatury, jest istotna, a kiedy istotna nie jest? Podatnicy, którzy mieli problemy z kwalifikacją zbiorników, mogą mieć tych problemów więcej, a ci, którzy uznali zbiorniki za budynki, mogą być zmuszeni do zmiany takiej klasyfikacji.

Orzeczenie NSA można także uznać za profiskalne, uderzy bowiem głównie w tych podatników, którzy posiadają zbiorniki o niewielkiej powierzchni użytkowej, a za to wysokiej wartości. Konieczność zmiany podstawy opodatkowania może dla takich podatników oznacza realny wzrost wysokości podatku od nieruchomości. W efekcie niejasność i chaos zostają tylko pogłębione.