Polski Ład: ZUS chce składkę zdrowotną od przychodu ze sprzedaży towarów

Przeczytaj także: Polski Ład: składka zdrowotna od prowadzonej firmy

Od 2022 r. podstawę naliczenia składki zdrowotnej przez powyższych podatników stanowi co do zasady dochód z działalności gospodarczej (ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania przychodów w myśl przepisów o PIT), pomniejszony o kwotę składek ZUS, gdy te nie trafiły do kosztów podatkowych. W takiej wysokości składkę przedsiębiorcy zapłacą po raz pierwszy za luty 2022 r., a podstawą jej naliczenia będzie dochód uzyskany w styczniu tego roku.


Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, dochód ustalają generalnie jako różnicę między przychodami a kosztami ich uzyskania. W kosztach tych ujmowane są natomiast zakupione towary handlowe, czy materiały, nawet wówczas, gdy nie zostaną sprzedane/zużyte w danym roku. Na koniec roku (a niekiedy również w jego trakcie) te towary/materiały, które nie zostały zużyte/sprzedane, są wykazywane w spisie z natury jako tzw. różnice remanentowe i korygują odpowiednio dochód podatkowy.

W rezultacie finalnie zakupione towary/materiały, właśnie poprzez różnice remanentowe, trafiają do kosztów podatkowych roku, w którym powstał odpowiadający im przychód.

Niestety, przytoczony wyżej art. 81 ust. 2 ustawy o NFZ określa własną definicję dochodu dla celów ubezpieczeniowych, rozumiany jako różnica między przychodami a kosztami. To, zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przesądza o tym, że różnica remanentowa nie będzie brana pod uwagę przy ustalaniu podstawy naliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W wyjaśnieniach ZUS czytamy:

Zapewne chodzi o różnice remanentowe? Jeśli tak, to nie są one uwzględniane przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z tego względu, dochód do opodatkowania i dochód dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie muszą być tożsame – mogą się różnić między sobą.

Różnice remanentowe nie są uwzględniane przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z tego względu, dochód do opodatkowania i dochód dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie muszą być tożsame – mogą się różnić między sobą.
Powyższe podejście ZUS potwierdza też resort finansów.

Przyjmując stanowisko ZUS za prawidłowe, dla przykładu przedsiębiorca prowadzący księgę podatkową, który w 2022 r. sprzeda za 400.000 zł towar kupiony w roku 2021, przy cenie zakupu 350.000 zł, podatek dochodowy (finalnie) zapłaci od uzyskanego dochodu w wysokości 50 000 zł, zaś składkę na ubezpieczenie zdrowotną de facto zapłaci od przychodu w wysokości 400.000 zł.

Przyjęcie takiego stanowiska i oderwanie definicji dochodu na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej od definicji dochodu na potrzeby podatku dochodowego prowadzi przy tym do absurdu i różnego traktowania podatników jedynie ze względu na formę prowadzenia ewidencji księgowych (podatkowa księga przychodów i rozchodów czy księgi rachunkowe). Firma prowadząca księgi rachunkowe traktuje bowiem zakupione towary czy materiały jako koszty bezpośrednie, wskutek czego potrąca je w roku, w którym został uzyskany odpowiadający im przychów. W rezultacie, gdy firma prowadząca księgi rachunkowe sprzeda w 2022 r. towary kupione w 2021 r., ujmie wartość ich zakupu w kosztach roku 2022, a w konsekwencji zapłaci składkę zdrowotną od realnego dochodu (podatkowego), czyli wracając do naszego przykładu – od 50.000 zł a nie 400.000 zł, od których – zgodnie z resortowymi wyjaśnieniami składkę będzie musiała naliczyć firmą prowadząca podatkową księgę przychodów i rozchodów.