Kiedy dokonać korekty rozliczenia zawyżonej stawki VAT?

Przeczytaj także: SLIM VAT 2: Ujmowanie faktur korygujących in minus przy imporcie usług i WNT

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca jest producentem testów laboratoryjnych do diagnostyki zakażeń SARS-CoV-2 wywołujących COVID-19. Od 23 grudnia 2020 r. testy takie są opodatkowane stawką VAT w wysokości 0%. Zainteresowanemu nie udało się jednak w tym czasie dostosować swojego systemu finansowo-księgowego do znowelizowanych przepisów, w związku z czym do stycznia 2021 r. wystawiał faktury za sprzedane testy z błędną, bo 8% stawką podatku VAT.

W styczniu 2021 r. zostały wystawione faktury korygujące. Poza nimi zainteresowany nie posiada innych dokumentów, które potwierdzałyby, że korekty te zostały uzgodnione z nabywcami. Uzgodnienia te nie wynikały z korespondencji mailowej ani aneksów do umów. Umowy z klientami nie określały, jaka stawka VAT będzie stosowana przy dostawie towarów, zaś sami klienci nie widzieli podstaw, aby potwierdzać uzgodnienie warunków tych korekt, lecz uznali je za obowiązkowe w świetle przepisów prawa podatkowego.

Podatnik zadał pytanie, w jakim miesiącu powinien dokonać korekty podatku należnego na podstawie wystawionych faktur korygujących w związku z zastosowaniem błędnej (zawyżonej) stawki VAT? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. nanantachoke - Fotolia.com

Faktury korygujące in minus rozlicz w dacie wystawienia

Jeżeli sprzedawca zawyżył stawkę VAT wbrew obowiązującym przepisom, to może rozliczyć faktury korygujące "in minus" w dacie ich wystawienia nawet wówczas, gdy nie posiada w tym zakresie dodatkowych uzgodnień z nabywcą.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W myśl art. 29a ust. 10 ustawy podstawę opodatkowania obniża się o:
1) kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen;
2) wartość zwróconych towarów i opakowań, z zastrzeżeniem ust. 11 i 12;
3) zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło;
4) wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.

Stosownie do art. 29a ust. 13 ustawy w przypadkach, o których mowa w ust. 10 pkt 1-3, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą, pod warunkiem że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją. W przypadku gdy w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca, podatnik nie posiada dokumentacji, o której mowa w zdaniu pierwszym, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał.

Jak stanowi art. 29a ust. 14 ustawy, przepis ust. 13 stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze i wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna.

Zgodnie z art. 29a ust. 15 ustawy warunku posiadania dokumentacji, o którym mowa w ust. 13, nie stosuje się w przypadku:
1) eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów;
2) dostawy towarów i świadczenia usług, dla których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju;
3) sprzedaży: energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, gazu przewodowego, usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, usług dystrybucji gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych oraz usług wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy.

W kontekście powyższego istotnym jest, że przy założeniu odejścia od wymogu posiadania potwierdzenia odbioru faktur korygujących, zasadnicze znaczenie zyskują inne dowody dokumentujące obniżenie podstawy opodatkowania, przykładowo dokumenty handlowe, w tym aneksy do umów, korespondencja handlowa, dowody zapłaty, kompensaty itp., które potwierdzają, że obie strony transakcji znają i akceptują nowe, zmienione warunki transakcji.

Podatnik będzie miał prawo dokonać obniżenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego już za okres rozliczeniowy w którym wystawił fakturę korygującą przy łącznym spełnieniu warunków:
1) uzgodnienia warunków korekty z nabywcą towaru lub usługobiorcą,
2) spełnienia uzgodnionych warunków obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług,
3) posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunków obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług (tj. z dokumentacji wynika, że nabywca wie, że doszło lub wie w jakich sytuacjach będzie dochodzić do zmiany warunków transakcji skutkujących zmniejszeniem wysokości wynagrodzenia), z dokumentacji wynika również, że warunki te zostały spełnione na moment dokonywania przez podatnika korekty podatku należnego, tj. doszło do zrealizowania przesłanek warunkujących pomniejszenie kwoty podatku należnego,
4) faktura korygująca jest zgodna z posiadaną dokumentacją w zakresie uzgodnienia z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunku obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług oraz w zakresie spełnienia tych uzgodnionych warunków.

Należy zauważyć, że przepis art. 29a ust. 13 ustawy nakłada na podatnika obowiązek spełnienia się uzgodnionych warunków. Powiązanie korekty bowiem wyłącznie z faktem uzgodnienia jest niewystarczające dla precyzji zapisu. Spełnienie warunków oznacza ziszczenie się zdarzenia stanowiącego przesłankę obniżenia wynagrodzenia możliwe do udokumentowania. Jest to bowiem podyktowane różnorodnością sytuacji, które mogą wystąpić w obrocie gospodarczym. Ponadto podatnik zobowiązany jest posiadać dokumentację potwierdzającą uzgodnienie warunków. W przypadku braku dokumentacji na moment wystawienia faktury korygującej, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania i podatek należny dopiero w okresie,
w którym dokumentację uzyska.

W myśl art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Faktura jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów i usług lub też otrzymania zaliczki). Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie ww. dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi (nabywcy), a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego.

W praktyce zdarzają się jednakże sytuacje, gdy po wystawieniu faktury następują zdarzenia gospodarcze mające wpływ na treść pierwotnej faktury lub faktura zawiera błędy. W takiej sytuacji ustawodawca wskazuje na możliwość skorygowania takiej faktury poprzez wystawienie faktury korygującej.

Zgodnie z art. 106j ust. 1 ustawy, w przypadku gdy po wystawieniu faktury:
1) udzielono obniżki ceny w formie rabatu, o której mowa w art. 29a ust. 7 pkt 1,
2) udzielono opustów i obniżek cen, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1,
3) dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
4) dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4,
5) podwyższono cenę lub stwierdzono pomyłkę w cenie, stawce, kwocie podatku lub w jakiejkolwiek innej pozycji faktury
- podatnik wystawia fakturę korygującą.

Z powyższego wynika, że faktury korygujące są specyficznym rodzajem faktur. Celem ich wystawienia jest doprowadzenie faktury pierwotnej do stanu odpowiadającego rzeczywistości. Wystawia się je w celu udokumentowania ostatecznej wielkości sprzedaży w danym okresie rozliczeniowym.

Zatem, co do zasady, korygowanie pierwotnie wystawionej faktury, powinno nastąpić przez wystawienie przez sprzedawcę faktury korygującej. Faktura korygująca wystawiana jest w celu podania właściwych, prawidłowych i zgodnych z rzeczywistością kwot i innych danych, decydujących o rzetelności wystawionego dokumentu.(…)

Jak już wskazywano, obniżenie podstawy opodatkowania jest możliwe w momencie wystawienia faktury korygującej pod warunkiem, że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru/usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostarczanych towarów/świadczonych usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją. Oznacza to, że podatnik nie musi oczekiwać na potwierdzenie odbioru faktury korygującej aby obniżyć podstawę opodatkowania, natomiast przy wystawieniu faktury korygującej istotne są faktyczne ustalenia między kontrahentami.

Przez uzgodnienie warunków pomniejszenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego rozumie się w szczególności ustalenie przez strony faktu obniżenia wykazanego na fakturze pierwotnej wynagrodzenia. Uzgodnienie może wskazywać również okoliczności, których zaistnienie w przyszłości uzasadnia obniżenie należności.

Spełnienie warunków oznacza ziszczenie się zdarzenia stanowiącego przesłankę obniżenia podstawy opodatkowania. W wielu wypadkach, zawierając uzgodnienie strony nie precyzują wprost zdarzenia, które uzasadnia dokonanie korekty. Podobnie jak w przypadku samego „uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania lub kwoty podatku” również fakt ich spełnienia może być stwierdzony w sposób dorozumiany.

Zauważyć należy, że w przypadku gdy przepisy powszechnie obowiązującego prawa doprowadzają do zmiany stawki podatku, na gruncie podatku VAT prowadzi to również do zmiany stawki błędnie wykazanej w fakturze wystawionej po wejściu tych przepisów w życie. W sytuacji, gdy treść stosunków między stronami będzie regulowana powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, uzgodnienia podejmowane pomiędzy stronami umowy nie mogą stać w sprzeczności z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. W rezultacie wejście w życie powszechnie obowiązujących przepisów prawa, będzie w takim przypadku zastępowało uzgodnienia stron. Zgodnie z przyjętymi regułami porządku prawnego, zasadnie jest domniemanie, że wejście w życie zmienionych przepisów stanowi fakt znany stronom i skutek wejścia w życie takich przepisów wpływających na zmianę stawki podatku jest analogiczny do podjęcia przez strony umowy uzgodnień dotyczących zmiany stawki podatku. Natomiast za spełnienie warunków korekty w przypadku zmiany stawki podatku wprowadzonej na skutek zmiany przepisów powszechnie obowiązującego prawa należy uznać fakt wystawienia faktury korygującej, na podstawie której dochodzi do zastosowania właściwej stawki podatku.

Z opisu sprawy jednoznacznie wynika, że pomimo zmiany stawki podatku na testy z 8% na 0% ze skutkiem od 23 grudnia 2020 r., Wnioskodawca w okresie od 23 grudnia 2020 r. do początku stycznia 2021 r. wystawiał swoim klientom faktury dokumentujące dostawę testów z zastosowaniem błędnej stawki podatku - 8%. Dopiero w styczniu 2021 r., Wnioskodawca wystawił swoim klientom faktury korygujące do uprzednio wystawionych faktur sprzedażowych, zmieniające stawkę VAT z 8% na 0% i zmniejszające podatek należny. Wnioskodawca nie dysponuje żadnymi innymi dokumentami potwierdzającymi, że korekty faktur zostały uzgodnione z nabywcami - uzgodnienia takie nie wynikają z korespondencji mailowej albo aneksów do umów. Również same umowy z klientami nie określają wprost stosowanej stawki podatku. Klienci nie widzą podstaw, aby potwierdzać uzgodnienie warunków przedmiotowych korekt, lecz uznają je za obowiązkowe w świetle obowiązujących przepisów prawa podatkowego.

Mając na uwadze opis sprawy oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, uzgodnieniem warunków zmieniających podstawę opodatkowania jest okoliczność wejścia w życie przepisów zmieniających stawkę podatku, a za spełnienie warunków korekty należy uznać fakt wystawienia faktur korygujących przez Wnioskodawcę, na podstawie której dochodzi do zastosowania właściwej stawki podatku.

Zatem, w analizowanej sprawie, Wnioskodawca powinien obniżyć kwotę podatku należnego na podstawie faktur korygujących, wystawionych w związku z zastosowaniem błędnej (zawyżonej) stawki podatku od towarów i usług w rozliczeniu za okres, w którym wystawione zostały faktury korygujące. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów