Sprzedaż samochodu nie zawsze musi być udokumentowana fakturą VAT

Przeczytaj także: Brak podstawy prawnej zwolnienia podmiotowego na fakturze VAT

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W lipcu 2017 r. powiat zakupił samochód osobowy, na co została wystawiona faktura z podatkiem VAT. Rok później, w lipcu 2018 r. z uwagi na uszkodzenie samochodu oraz znaczne koszty naprawy postanowiono samochód sprzedać.

Zarówno od zakupu samochodu jak i wydatków eksploatacyjnych powiat nie odliczył podatku VAT, bowiem wykorzystywany był on wyłączne do celów działalności niepodlegającej opodatkowaniu tym podatkiem. Służył on wyłącznie do wykonywaniu czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT-em, tj.:
• dojazdy na spotkania oraz konferencje, w których brała udział kadra kierownicza,
• dojazdy na szkolenia kadry kierowniczej,
• dojazdy do jednostek podległych, w celu przeprowadzenia kontroli lub audytu wewnętrznego.

Zadano pytanie, czy przy sprzedaży samochodu powiat jest uprawniony do wystawienia faktury ze stawką zwolnią? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), dalej zwanej „ustawą”, opodatkowaniu ww. podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy).

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. ruigsantos - Fotolia.com

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi być wykonana przez podatnika działającego w takim charakterze.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

W świetle art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Unormowanie to pozostaje w zgodzie z art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, s. 1 ze zm.), który stwierdza, że krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Aby to wyłączenie miało miejsce, muszą zostać spełnione dwa warunki:
• dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy,
• odnosi się tylko do tych czynności, które związane są z realizacją zadań nałożonych na te podmioty przepisami prawa i do realizacji których zostały one powołane.

Wyłączenie z grona podatników VAT organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej. Wówczas wyłączenie z opodatkowania nie prowadzi do naruszenia zasad konkurencji. Organy władzy publicznej są podatnikami VAT jedynie w zakresie czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Powołany wyżej przepis art. 15 ust. 6 ustawy, jak i cyt. przepis Dyrektywy, wyłączają z opodatkowania organy podlegające prawu publicznemu, jeżeli prowadzą daną działalność jako organy publiczne, nawet wtedy, gdy pobierają z tytułu tej działalności wynagrodzenie. Czynności, w których organy te uczestniczą jako organy publiczne, to określone prawem czynności wykonywane w interesie publicznym. Zatem czynności, w stosunku do których organy publiczne nie są traktowane jako podatnicy, to czynności wykonywane przez nie w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych, a także czynności, do których wykonywania są uprawnione wyłącznie organy publiczne.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, należy stwierdzić, iż generalnie organy oraz urzędy publiczne są uznawane za podatników. Dotyczy to jednakże tylko tej sfery, w której faktycznie występuje konsumpcja oraz gdzie podmioty te mogą konkurować z podmiotami prawa prywatnego.

Kryterium decydującym o uznaniu organu (urzędu) władzy publicznej za podatnika podatku od towarów i usług jest zachowywanie się nie jak organ władzy, lecz jak podmiot gospodarczy (przedsiębiorca) w stosunku do określonych transakcji lub czynności. Szczególnie jest to uzasadnione w tych przypadkach, gdzie identyczne czynności lub bardzo zbliżone czynności bądź też transakcje mogą być wykonywane przez podmioty prywatne (np. przedsiębiorców).

Należy nadmienić, że pojęcie podatnika obejmuje swym zakresem podmioty, które dokonują czynności podlegającej opodatkowaniu. Ustawodawca określił wskazane pojęcie na tyle szeroko, by w każdym przypadku profesjonalnej aktywności zawodowej, dokonywania czynności opodatkowanych podmiot mógł zostać uznany za podatnika w zakresie tych czynności.

Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r., poz. 506, z późn. zm.), gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 powyższej ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów jak również lokalnego transportu zbiorowego oraz kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, a także organizacji ruchu drogowego oraz zieleni gminnej i zadrzewień (art. 7 ust. 1 pkt 2, 4, 10 i 12 ustawy o samorządzie gminnym).

W świetle powołanych wyżej przepisów stwierdzić należy, że zakres aktywności podejmowanej przez jednostkę samorządu terytorialnego należy interpretować w perspektywie ogólnej zasady, tj. że ich realizacja ma służyć zaspokajaniu zbiorowych potrzeb mieszkańców gminy. Obowiązywanie tej zasady powoduje, że w ocenie tut. organu, każde działanie podejmowane przez jednostki w imieniu własnym, na własną odpowiedzialność i finansowane z budżetu jednostek, a dotyczące mienia gminnego należy uznać za działanie publiczne, służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, które jest wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadanie własne.

Zatem czynności wynikające z zadań własnych, nałożonych odrębnymi przepisami, realizowane w ramach reżimu publicznoprawnego, pozostają poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług. Są one bowiem realizowane przez gminę poza zakresem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, a gmina realizując te czynności nie występuje w charakterze podatnika podatku VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 marca 2014 r. w sprawie C-72/13 Gmina Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów, w którym orzekł, że „(…) dyrektywę 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się ona opodatkowaniu podatkiem VAT transakcji takich jak te zamierzone przez Gminę Wrocław, o ile sąd odsyłający stwierdzi, iż transakcje te stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 tej dyrektywy oraz iż nie są wykonywane przez rzeczoną gminę w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu art. 13 ust. 1 akapit pierwszy owej dyrektywy. Jeśli jednak należałoby uznać te transakcje za wykonywane przez wspomnianą gminę działającą w charakterze organu władzy publicznej, przepisy dyrektywy 2006/112 nie sprzeciwiałyby się ich opodatkowaniu, gdyby sąd odsyłający stwierdził, że ich zwolnienie mogłoby prowadzić do znaczących zakłóceń konkurencji w rozumieniu art. 13 ust. 2 tej dyrektywy.”

Mając na względzie powyższe postanowienie należy każdorazowo badać, czy sprzedaż majątku Gminy podlega wyłączeniu z VAT. Należy pamiętać, że w każdym przypadku konieczna jest ocena spełniania przesłanek art. 9 i 13 dyrektywy 2006/112/WE (odpowiednio art. 15 ustawy) w konkretnych okolicznościach faktycznych sprawy.

Przenosząc zatem powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, należy w pierwszej kolejności ustalić czy Wnioskodawca dokonując sprzedaży samochodu będącego przedmiotem opisu sprawy działa w charakterze podatnika VAT, a sprzedaż należy traktować w kategorii czynności, dla której Wnioskodawca działa w charakterze podatnika.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca zakupił nowy samochód osobowy w salonie autoryzowanego dealera. Sprzedawca wystawił fakturę VAT na kwotę 133.233 zł ze stawką 23% VAT. Ze względu na fakt, iż pojazd uległ wypadkowi oraz ze względu na znaczne koszty naprawy Wnioskodawca postanowił sprzedać ww. samochód. Wnioskodawca będący podatnikiem nie odliczył kwoty podatku VAT od kwoty zakupu, ponadto nie odliczano podatku VAT przy zakupie towarów związanych z eksploatacją samochodu. Samochód osobowy wykorzystywany był wyłącznie do celów działalności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, ponieważ samochód nie był wykorzystywany do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Zatem przedmiotowy samochód był wykorzystywany wyłącznie do działań ustawowych, tj. do zadań zgodnych z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, czyli czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, nie zaś na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. W konsekwencji, nie ma podstaw do uznania, że Wnioskodawca dokonał sprzedaży przedmiotowego samochodu działając jako podatnik podatku od towarów i usług. Oznacza to, że sprzedaż ww. samochodu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle powyższego uznać należy, iż Wnioskodawca dokonując sprzedaży samochodu będącego przedmiotem opisu sprawy nie będzie działał jako podatnik podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, a tym samym ww. sprzedaż należy traktować jako czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Wobec powyższego w przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy – podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z powyższego przepisu wynika, iż fakturę wystawia się w celu udokumentowania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, co przy uwzględnieniu faktu, iż sprzedaż przedmiotowego samochodu stanowiła czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oznacza, że Wnioskodawca nie był zobowiązany do wystawienia faktury.

Rozliczenia takie mogą być dokumentowane na podstawie innego dokumentu księgowego, w tym notą księgową. Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. Brak jest jednakże przeciwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, dla takiego sposobu dokumentowania.

Podsumowując, sprzedaż samochodu marki …, stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, zatem Wnioskodawca nie jest zobowiązany do udokumentowania tej sprzedaży fakturą.

W odniesieniu do powyższego tut. organ zaznacza, iż pomimo podobnego skutku podatkowego dla podatnika podatku od towarów i usług, w postaci braku kwoty podatku należnego w odniesieniu do danej transakcji – pojęcia „korzysta ze zwolnienia z opodatkowania” i „nie podlega opodatkowaniu” nie są tożsame, a w rozpatrywanej sprawie ma miejsce sytuacja, w której przedmiotowa dostawa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów