Użyczony samochód osobowy w działalności gospodarczej w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Użyczony samochód w firmie a podatek dochodowy

Umowa użyczenia jest uregulowana w przepisach kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego art. 710 „Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy”. Gdy umowa użyczenia nie stanowi inaczej, biorący może używać rzeczy w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. Bez zgody użyczającego biorący nie może przy tym oddać rzeczy użyczonej osobie trzecie do używania. Nadto biorący do używania winien ponosić koszty utrzymania rzeczy użyczonej.

Warto zwrócić tutaj uwagę na to, że użyczenie nie jest tożsame z najmem – ma ono bowiem nieodpłatny charakter. Forma umowy użyczenia nie jest regulowana przepisami, w związku z czym może być zawarta zarówno na piśmie jak i ustnie. Dla celów dowodowych warto jednak zadbać o formę pisemną, tak aby umowy takiej nie mógł podważyć chociażby fiskus.

Korzystasz nieodpłatnie z cudzego majątku? – wykaż przychód, chyba że to rodzina

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT przychodami podatkowymi są co do zasady postawione do dyspozycji podatnik w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Czym są w takim razie świadczenia nieodpłatne? Mówiąc w pewnym uproszczeniu są to zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, które skutkują uzyskaniem korzyści kosztem innego podmiotu lub te zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne (a więc bez ekwiwalentu wzajemnego) przysporzenie majątku danej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Tak jest też w przypadku przytoczonej wyżej umowy użyczenia, czyli de facto umowy, na mocy której strona umowy korzysta nieodpłatnie z rzeczy stanowiących własność innego podmiotu.

Ustawa o PIT w art. 11 wskazuje, w jaki sposób przychodów taki należy określić. W omawianym przypadku będzie to cena rynkowa stosowana przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. Mówiąc innymi słowy zatem przychód powinien być określony w wysokości czynszu najmu takiego pojazdu na lokalnym rynku.

Gdy z udostępnionego nieodpłatnie samochodu korzysta przedsiębiorca na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, to przychód taki należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT).

W określonych przypadkach jednak wartość nieodpłatnego świadczenia może być zwolniona z opodatkowania. I tak zgodnie z art. 21 ust 1 pkt 125 i ust. 20 ustawy o PIT, zwalnia się z tego podatku wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (za wyjątkiem świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła jakim jest działalność wykonywana osobiście).

Zatem użyczenie na potrzeby działalności gospodarczej samochodu od członka rodziny będzie wprawdzie skutkować u przedsiębiorcy powstaniem przychodu, ale ten będzie zwolniony z opodatkowania.

Koszty eksploatacji samochodu osobowego użytkowanego na podstawie umowy użyczenia

Wydatki eksploatacyjne ponoszone na użyczony samochód osobowy rozliczane są w podatkowych kosztach uzyskania przychodu analogicznie jak w przypadku jego najmu, dzierżawy czy innej umowy o podobnym charakterze. Jeżeli zatem pojazd taki będzie służył wyłącznie działalności gospodarczej, przedsiębiorca będzie uprawniony do pełnego rozliczenia w kosztach podatkowych jego eksploatacji. To może jednak wymagać dodatkowego zgłoszenia auta fiskusowi na formularzu VAT-26 jak też zaprowadzenia dodatkowej dokumentacji (ewidencja przebiegu pojazdu, spisanie reguł korzystania z auta). Jeżeli natomiast samochód będzie wykorzystywany w sposób mieszany (czyli zarówno na potrzeby firmy jak i prywatnie), wydatki eksploatacyjne trafią do kosztów podatkowych w wysokości 75% ich wartości.